Η πολύχρονη πορεία της Ένωσης Δήμων δεν ήταν στρωμένη με ροδοπέταλα. Αμέτρητες ήταν οι δυσκολίες που αντιμετωπίστηκαν στα χρόνια της ύπαρξης της, αρχής γενομένης από την ίδρυσή της.
Οι προσπάθειες των Δήμων για την ίδρυση της ΄Ενωσης άρχισαν στις αρχές του 1980 με πρωτοβουλία του τότε Δημάρχου Λευκωσίας κ. Λέλλου Δημητριάδη. Η ιδρυτική Γενική Συνέλευση πραγματοποιήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 1980 στο Δημοτικό Μέγαρο Λευκωσίας. Σ’ αυτήν παρέστησαν εκπρόσωποι και των 15 αστικών και αγροτικών Δήμων της Κύπρου, καθώς και 2 Μέλη των Συμβουλίων Βελτιώσεως Αγίου Δομετίου και Αραδίππου.
Κατά τη διάρκεια των εργασιών της Συνέλευσης αυτής, υπογράφτηκε το Καταστατικό που διέπει τη σύσταση και λειτουργία της ΄Ενωσης Δήμων καθώς και άλλο Καταστατικό που προέβλεπε τη δημιουργία «Ιδρύματος της ΄Ενωσης» και αποτέλεσε τον οικονομικό χρηματοδότη και αιμοδότη της ΄Ενωσης. Κατά την ίδια Γενική Συνέλευση εκλέγηκαν τα πρώτα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΄Ενωσης, με Πρόεδρο τον κ. Λέλλο Δημητριάδη, Πρόεδρο της Δημοτικής Επιτροπής Λευκωσίας.
Όσον περίεργο και αν φαίνεται, η ΄Ενωση Δήμων δεν μπορούσε να αναγνωριστεί επίσημα σαν νομικό πρόσωπο γιατί τα μέλη της ήταν λιγότερα, τότε, από τον αριθμό που πρόβλεπε ο Νόμος. Για να έχει νομική υπόσταση η ΄Ενωση και να γίνονται συνεισφορές σ’ αυτήν, τα μέλη της πιο πάνω αναφερόμενης Εκτελεστικής Επιτροπής προέβησαν με ιδρυτική πράξη που υπέγραψαν στις 21.1.1981, στη σύσταση του Ιδρύματος ΄Ενωσης Δήμων Κύπρου και κατέθεσαν για το σκοπό αυτό το ποσό των £70! Αυτή η διευθέτηση συνεχίστηκε μέχρι το 1986 οπότε συστάθηκαν 11 νέοι Δήμοι, έγιναν οι πρώτες εκλογές μετά από 33 ολόκληρα χρόνια και κατέστη δυνατή η εγγραφή της ΄Ενωσης Δήμων σαν «Σωματείο».
Πολλές ήταν οι προσπάθειες και πολλά τα επιτεύγματα της ΄Ενωσης Δήμων Κύπρου στην πορεία της. Αναφέρονται χαρακτηριστικά τα πιο κάτω:
- Ετοιμασία του προσχεδίου για τον περί Δήμων Νόμο του 1985 περιλαμβανομένης και της πρόνοιας για Δημοτικές Εκλογές και συνεργασία με το Υπουργείο Εσωτερικών στη διαδικασία προώθησής του.
- Προσχώρηση στο Χάρτη Τοπικής Αυτοδιοίκησης
- Σύμφωνα Συνεργασίας με την Επιτροπή των Περιφερειών, με την Κεντρική ΄Ενωση Δήμων και Κοινοτήτων της Ελλάδας, με την ΄Ενωση Δήμων Μάλτας, και με την Τοπική ΄Ενωση Δήμων και Κοινοτήτων Χίου, τη σημερινή ΄Ενωση Δήμων Βορείου Αιγαίου
- Αγορά ιδιόκτητου κτιρίου στο ιστορικό κέντρο της Λευκωσίας
- Διοργάνωση στην Κύπρο με απόλυτη επιτυχία συνεδριών, συναντήσεων και σεμιναρίων της Επιτροπής των Περιφερειών, του Κογκρέσου Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης, του Συμβουλίου Ευρωπαϊκών Δήμων και Περιφερειών, του Συμβουλίου Τοπικών Αρχών της Κοινοπολιτείας, του Διεθνούς Δικτύου Αιρετών Γυναικών και άλλων Ευρωπαϊκών Σωμάτων και Οργανισμών.
- Ενεργός συμβολή στην ετοιμασία της Ευρωπαϊκής Χάρτας Ισότητας μεταξύ Ανδρών και Γυναικών στην Τοπική Ζωή
- Παρακολούθηση των νομοθεσιών και προώθηση τροποποιήσεων προς το συμφέρον των Δήμων.
- Παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών στους Δήμους στον τομέα της έρευνας, μελετών, εκπαίδευσης κλπ.
- Προώθηση κοινής πολιτικής και πρακτικής μεταξύ όλων των Δήμων σχετικά με τις άδειες οικοδομής και άλλες άδειες, επιτυγχάνοντας την απαραίτητη ομοιομορφία.
- Ενεργός συμμετοχή στο Συμβούλιο Εγκληματικότητας, στο Συμβούλιο Οδικής Ασφάλειας, στο Συμβούλιο Ασφάλειας Τροφίμων, καθώς και σε πληθώρα Επιτροπών των διαφόρων Υπουργείων που σκοπό έχουν τη λύση προβλημάτων, τη διαμόρφωση θέσεων για διάφορες νομοθεσίες και τον από κοινού χειρισμό θεμάτων που αφορούν την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
- Συμβολή στη βελτίωση των διαδικασιών πολιτικών γάμων
- Στενή συνεργασία με τις Συντεχνίες του προσωπικού των Δήμων και εφαρμογή κοινών Σχεδίων Υπηρεσίας για όλους τους Δήμους.
- Ανάληψη της συντήρησης των φώτων τροχαίας, υπηρεσία που για πρακτικούς λόγους ανατέθηκε στο Δήμο Λευκωσίας
- Εκσυγχρονισμός του οδικού φωτισμού
- Ίδρυση του Κεντρικού Σφαγείου Κοφίνου
- ΄Εκδοση του ενημερωτικού Δελτίου «Δήμοι της Κύπρου»
- Εξασφάλιση σειράς Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων για την ανάπτυξη ποιοτικών διδυμοποιήσεων με ευρωπαϊκές και άλλες πόλεις
- Προώθηση θεματικών διδυμοποιήσεων για θέματα που ενδιαφέρουν τους Δήμους, μέσω της ανταλλαγής καλών πρακτικών και της ανάπτυξης μακροχρόνιων συνεργασιών με Δήμους της Ευρώπης
- Εκτενής ενημέρωση αιρετών και υπηρεσιακών ατόμων των Δήμων, με σειρά επαρχιακών ημερίδων.
- Πρωτοβουλίες για την ενίσχυση του ρόλου των Τοπικών Αρχών στην άσκηση κοινωνικής πολιτικής
- Προκήρυξη αρχών και στρατηγικής για το περιβάλλον
- Διεργασίες για την ορθή διαχείριση των σκυβάλων και ανάληψη πρωτοβουλιών και συνεργασιών για την ανακύκλωση υλικών
- Δημιουργία Γραφείου από το 2005 στις Βρυξέλλες, το οποίο τα τελευταία χρόνια έχει πολύ ενεργό ρόλο αναπτύσσοντας σχέσεις και συνεργασίες με Σώματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα οποία ενδιαφέρουν τις Τοπικές Αρχές.
- Στενή συνεργασία με την Ένωση Κοινοτήτων Κύπρου για θέματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Ο δρόμος βέβαια και η προσπάθεια της Ένωσης Δήμων Κύπρου δεν σταματούν εδώ. Υπάρχουν ακόμα στόχοι για την επίτευξη των οποίων καταβάλλεται έντονη και συνεχής προσπάθεια τόσο από την Ένωση Δήμων όσο και από όλους τους Δήμους.
Με απογοήτευση διαπιστώνουμε ότι μετά από προσπάθειες τόσων χρόνων δεν έχει ακόμα επιτευχθεί η οικονομική αυτονομία των Δήμων και το θέμα της ετήσιας κρατικής χορηγίας προς τους Δήμους δεν έχει ακόμα θεσμοθετηθεί.
Ιστορική Αναδρομή από το 1980-2024
1980
Οι πρώτες κινήσεις και διαβουλεύσεις για ίδρυση ενός Συλλογικού Οργάνου των Δήμων της Κύπρου ξεκίνησαν αρχές του 1980, μετά από πρωτοβουλία του Δημάρχου Λευκωσίας κ. Λέλλου Δημητριάδη.
Η απόφαση για σύσταση της Ένωσης Δήμων Κύπρου λήφθηκε κατ’ αρχήν σε σύσκεψη που έγινε στο δημοτικό μέγαρο Λ την 19η Μαρτίου 1980, στην οποία έλαβαν μέρος οι Προέδροι των Δημοτικών Επιτροπών όλων των Πόλεων και Αγροτικών Δήμων Λευκωσίας. Στην σύσκεψη αυτή συμφωνήθηκε, επίσης, ότι η συμμετοχή στην Ένωση ορισμένων αστικών περιοχών που είχαν κηρυχθεί περιοχές βελτιώσεως ήταν ενδεδειγμένη, διότι κρίθηκε ότι οι περιοχές αυτές είχαν παρόμοια προβλήματα με τους Δήμους, τόσο σε ότι αφορά τις υπηρεσίες που παρείχαν όσο και σε ότι αφορά οικονομικά και διοικητικά προβλήματα που αντιμετώπιζαν. Η απόφαση για σύσταση της Ένωσης οριστικοποιήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 1980, σε ειδική Συνέλευση εκπροσώπων 16 Δήμων και Συμβουλίων Βελτιώσεως.
1981
Στους μήνες που ακολούθησαν καταβλήθηκε προσπάθεια να υπερπηδηθούν νομικά προβλήματα που παρουσιάστηκαν για εγγραφή της Ένωσης ως νομικού προσώπου. Τα νομικά αυτά προβλήματα ξεπεράστηκαν τελικά τον Ιανουάριο του 1981 όταν η Ένωση Δήμων εγγράφηκε ως Ίδρυμα. Η σχετική αίτηση για εγγραφή του ιδρύματος «ΙΔΡΥΜΑ ΕΝΩΣΗΣ ΔΗΜΩΝ ΚΥΠΡΟΥ» υποβλήθηκε την 21η Ιανουαρίου 1981 και οι ιδρυτές / μέλη της διοικήσεως που την υπέγραψαν ήταν οι πιο κάτω:
- 1. Λέλλος Δημητριάδης (Δήμαρχος Λευκωσίας)
- 2. Φώτης Κολακίδης (Δήμαρχος Λεμεσού)
- 3. Άντης Παντελίδης (Δήμαρχος Μόρφου)
- 4. Πρόδρομος Παπαβασιλείου (Δήμαρχος Αμμοχώστου
- 5. Λεωνίδας Κιούπης (Δήμαρχος Λάρνακας)
- 6. Χριστάκης Παπαλοΐζου (Δήμαρχος Λευκάρων)
- 7. Τάκης Κατωμονιάτης (Μέλος Συμβουλίου Βελτιώσεως Αγίου Δομετίου)
Η αίτηση για εγγραφή της Ένωσης έγινε δεκτή και στις 29 Ιανουαρίου 1981 εκδόθηκε το Πιστοποιητικό Εγγραφής του Ιδρύματος «Ίδρυμα Ένωσης Δήμων Κύπρου» με αριθμό Μητρώου 236.
Το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος αποτελείτο από τους επτά ιδρυτές του που καταρτίστηκαν σε Σώμα ως η Εκτελεστική Επιτροπή της Ένωσης, με Πρόεδρο το Δήμαρχο Λευκωσίας κ. Λέλλο Δημητριάδη. Γραμματέας του νεοσύστατου ιδρύματος ορίστηκε ο Δημοτικός Γραμματέας του Δήμου Λευκωσίας κ. Ανδρέας Ανδρεάδης.
1983
Το 1983 η Ένωση Δήμων Κύπρου εξέδωσε το δικό της εκφραστικό όργανο, το περιοδικό ΔΗΜΟΙ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ, πετυχαίνοντας έτσι μια από τις φιλοδοξίες που έθεσε στα πρώτα έτη της ίδρυσής της. Είχε τη μορφή τριμηνιαίας έκδοσης και πρόβαλλε τις δραστηριότητες της Ένωσης Δήμων και των Δήμων-μελών της καθώς και δημοσιεύματα σχετικά με την τοπική αυτοδιοίκηση στην Κύπρο. Διανέμετο σε όλους τους Δήμους, σε Υπουργεία και κυβερνητικά τμήματα, σε ημικρατικούς και άλλους οργανισμούς κοινής ωφελείας, σε διπλωματικές αποστολές, σε οργανωμένα σύνολα των κυπριακών παροικιών του εξωτερικού, ακόμα και σε δημότες με ενδιαφέρον για την τοπική αυτοδιοίκηση.
1986
Με την εγγραφή όλων των νέων Δήμων ως μελών της Ένωσης εξέλειπε και ο περιορισμός που υπήρχε αναφορικά με τον αριθμό των μελών για εγγραφή της Ένωσης ως Σωματείου, δυνάμει του περί Σωματείων και Ιδρυμάτων Νόμου του 1972. Γι’ αυτό στις 5 Σεπτεμβρίου 1986 αποφασίστηκε η διάλυση του «Ιδρύματος Ένωσης Δήμων Κύπρου» και η εγγραφή της Ένωσης ως Σωματείου. Η σχετική αίτηση για εγγραφή της Ένωσης ως Σωματείου υποβλήθηκε την 1,8,1986 και υπογράφετο από τους Λέλλο Δημητριάδη, Δήμαρχο Λευκωσίας (Πρόεδρο), Αντώνη Χατζηπαύλου, Δήμαρχο Λεμεσού (Αν. Πρόεδρο), Άντη Παντελίδη, Δήμαρχο Μόρφου (Α΄Αντιπρόεδρο) και Γεώργιο Χριστοδουλίδη, Δήμαρχο Λάρνακας (Β΄Αντιπρόεδρο). Η αίτηση έγινε δεκτή και στις 5 Σεπτεμβρίου, 1986 εκδόθηκε το πιστοποιητικό εγγραφής του Σωματείου «Ένωση Δήμων Κύπρου» με αριθμό Μητρώου 527. Η Ένωση είχε ως μέλη της την ημερομηνία αυτή 27 Δήμους, από τους οποίους οι εννέα ήταν προσφυγικοί. Ο αριθμός των μελών της Ένωσης αυξήθηκε σε 32 το 1984 με την ανακήρυξη πέντε νέων Δήμων, οι οποίοι εγγράφηκαν ως μέλη της Ένωσης.
Οι δύο πρώτες πενταετίες των αιρετών δημοτικών αρχών, 1986-1991 και 1991-1996, υπήρξε ουσιαστικά μια περίοδος προσαρμογής των Δημοτικών Συμβουλίων, ιδιαίτερα των νεοσύστατων Δήμων, στις νέες ευθύνες και καθήκοντα που ανέλαβαν με βάση τη νέα νομοθεσία. Η Ένωση αποτέλεσε το βήμα εκείνο μέσω του οποίου γινόταν χρήσιμη ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών για αντιμετώπιση διάφορων ζητημάτων που εμφανίστηκαν, ιδιαίτερα στους νεοσύστατους Δήμους, την περίοδο αυτή. Παράλληλα, η Ένωση συνέχισε και επέκτεινε την άσκηση του ουσιαστικού ρόλου της ως Συλλογικού Οργάνου προστασίας και διεύρυνσης των δικαιωμάτων των Δήμων, ιδιαίτερα σε σχέση με την κεντρική διοίκηση, επιτυγχάνοντας να αναγνωριστεί από την Κυβέρνηση και τη Βουλή, ουσιαστικά και τυπικά, ως ο επίσημος εκπρόσωπος των Δήμων. Η αναγνώριση αυτού του ουσιαστικού ρόλου οδήγησε σταδιακά σε πολύ μεγάλη αύξηση και επέκταση των δραστηριοτήτων και του όγκου εργασίας, ειδικά σε σχέση με την εκπροσώπηση των Δήμων σε δεκάδες επιτροπές που ασχολούνται με θέματα που ενδιαφέρουν τους Δήμους, στις οποίες συμμετέχουν εκπρόσωποι Κυβερνητικών Υπηρεσιών και άλλων Οργανισμών.
1989
Η Ένωση Δήμων Κύπρου οργάνωσε το 1989 δύο κινητές εκθέσεις φωτογραφιών με τη συμμετοχή όλων των Δήμων-μελών της. Μέσα από τις εκατό και πλέον φωτογραφίες που περιείχε η κάθε έκθεση επιτεύχθηκε, με εξαιρετική επιτυχία, η προβολή και γνωριμία των κυπριακών Δήμων με τον κόσμο των κυπριακών παροικιών της Ευρώπης και της Αυστραλίας.
1990
Το Νοέμβριο του 1990, μετά την αφυπηρέτηση του κ. Δημητράκη Παραλίκη από τη θέση του Γραμματέα της Ένωσης, ανέλαβε ως νέος Γραμματέας ο κ. Άθως Γερμανός, ενώ τον Νοέμβριο του 1994 προσλήφθησαν δύο νέοι Λειτουργοί στην Ένωση για κάλυψη του μεγάλου όγκου πρόσθετης εργασίας που παρουσιάστηκε τα τελευταία χρόνια στο Γραφείο της Ένωσης. Έτσι σήμερα το προσωπικό της Γραμματείας ανέρχεται σε 8 μόνιμους υπαλλήλους.
1994
Παράλληλα η Ένωση προχώρησε το τέλος του 1994 στην αγορά ιδιόκτητου οικήματος, που είναι τριώροφη διατηρητέα οικοδομή και βρίσκεται στην εντός των τειχών Λευκωσία.
2005
Από τον Ιούνιο του 2005 βρίσκεται και στο κέντρο της Ευρώπης, με δικό της γραφείο στις Βρυξέλλες, εκεί όπου παίρνονται οι αποφάσεις σε ότι αφορά τις ευρωπαϊκές εξελίξεις, προκειμένου για να προωθεί την ενεργό συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης της Κύπρου στα ευρωπαϊκά δρώμενα.
2011
Στην προσπάθειά της να τονίσει τη σημαντική επέτειο της συμπλήρωσης 30 χρόνων ζωής της, η Ένωση Δήμων Κύπρου αποφάσισε το Σάββατο 5 Νοεμβρίου 2011 να λειτουργήσουν 19 περίπτερα που αντιπροσώπευαν ελεύθερους και κατεχόμενους Δήμους, σε όλες τις αστικές περιοχές σε διάφορα σημεία της Κύπρου.
Σκοπός των περιπτέρων ήταν να δώσουν σε όσους τα επισκεφτούν μια ικανοποιητική πληροφόρηση για την ιστορία, το ρόλο, τα επιτεύγματα και την προσφορά της Ένωσης Δήμων, ενώ κατά διαστήματα οι πολίτες που τα επισκέπτονταν είχαν την ευκαιρία να συναντήσουν εκεί Δημάρχους και Δημοτικούς Συμβούλους για περαιτέρω πληροφόρηση.
2021
Το έργο “Ευαγόρας” ξεκίνησε να υλοποιείται από τον Ιανουάριο 2021 και αφορά το σχεδιασμό και εφαρμογή μιας ενιαίας, κοινής και ευέλικτης τεχνολογικής υποδομής που θα αξιοποιηθεί από τους Δήμους της Κύπρου, με στόχο την ενίσχυση της αυτοματοποίησης των διεργασιών, της διαχείρισης και αξιοποίησης των πληροφοριών, αλλά και την παροχή καναλιών για τη δημοσίευση και βελτιστοποίηση της παροχής υπηρεσιών.