
Πύλη Αμμοχώστου – Επαρχία Λευκωσίας

Παραλιακό μέτωπο – Επαρχία Λεμεσού

Λίμνη Αλυκής – Επαρχία Λάρνακας

Πέτρα του Ρωμιού – Επαρχία Πάφου

Παραλία Πόλης Αμμοχώστου - Επαρχία Αμμοχώστου

Κάστρο της Κερύνειας – Επαρχία Κερύνειας

Άγιος Δομέτιος
Τ.Θ.: 27531
2430 Άγιος Δομέτιος
Κύπρος
Δήμαρχος: Κώστας Πέτρου
Τηλ.: +357 22392000
Φαξ: +357 22778956
Email: info@dad.org.cy
Website: http://www.dad.org.cy/
Σύσταση του Δήμου
Ο Άγιος Δομέτιος συστάθηκε σε Δήμο και λειτούργησε το 1986 με βάση τον περί Δήμων Νόμο (Ν.111/85). Ο Άγιος Δομέτιος είναι συνοικία στα δυτικά της Λευκωσίας. Έχει έκταση 12 τ.χ. και βρίσκεται σε υψόμετρο 160 μέτρων. Το μεγαλύτερο τμήμα του Δήμου, τα 4/5, βρίσκεται από το 1974 υπό τουρκική κατοχή. Ο Άγιος Δομέτιος αναφέρεται για πρώτη φορά στη Φραγκοκρατία ως φέουδο. Μέχρι τα νεότερα χρόνια ήταν ένα μικρό χωριό με δύο εκκλησίες, του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Δομετίου. Μεγάλη συνοικία του Δήμου είναι και η ενορία του Αγίου Παύλου.
Το όνομά του το οφείλει στον Άγιο Δομέτιο τον Πέρση. Ο Άγιος Δομέτιος ο Πέρσης, μαρτύρησε γύρω στα 362 μ. Χ. Η μνήμη του γιορτάζεται στις 7 Αυγούστου. Οι Μελχίτες και άλλοι Χριστιανοί της Ανατολής γιορτάζουν τη μνήμη του Αγίου Δομετίου, ο οποίος σύμφωνα με την παράδοση ήταν ένας Πέρσης προσήλυτος που έγινε μοναχός στη Μεσοποταμία, χειροτονήθηκε διάκονος και πήγε να ζήσει σε σπήλαιο, απ’ όπου προσηλύτισε άλλους ειδωλολάτρες των περιχώρων. Ο λαός συνέρρεε κοντά του για να ζητήσει την ευλογία του και με την ελπίδα πως ο Άγιος θα θεράπευε τις αρρώστιες τους.
ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Σύμφωνα με την απογραφή πληθυσμού που διενεργήθηκε στην Κύπρο το 2011 από τη Στατιστική Υπηρεσία του Υπουργείου Οικονομικών, ο πληθυσμός του Δήμου Αγίου Δομετίου ανέρχεται στις 12.456 άτομα.
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ
Εκκλησίες
ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΕΚΚΛΗΣΑΚΙ ΑΓΙΟΥ ΔΟΜΕΤΙΟΥ
Το εκκλησάκι του Αγίου Δομετίου είναι χτισμένο σε ένα ύψωμα από βράχους με κουφώματα στη νότια πλευρά του Δήμου και ήταν η πρώτη εκκλησία στον Άγιο Δομέτιο. Η εκκλησία είναι των Φραγκο-Βυζαντινών χρόνων, μονόκλιτη, με τρούλο ημισφαίριο.
ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται στο κέντρο του Δήμου. Είναι βυζαντινού ρυθμού, διατηρεί όμως και το ορθογώνιο σχήμα του ρυθμού βασιλικής. Είναι πετρόκτιστη και κτίστηκε το 1902. Το κωδωνοστάσιο κτίστηκε το 1947.
ΠΑΛΑΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΑΓΙΟΥ ΠΑΥΛΟΥ
Η παλαιά εκκλησία του Αγίου Παύλου είναι πετρόκτιστη κτισμένη σε ρυθμό βασιλικής με θόλο. Η εκκλησία αυτή κτίστηκε το 1805 περίπου, από τον Δραγομάνο της Κύπρου Χατζηγιωργάκη Κορνέσιο. Έχει μήκος 52 πόδια και πλάτος 25 πόδια.
ΝΕΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΑΓΙΟΥ ΠΑΥΛΟΥ
Η νέα εκκλησία Αγίου Παύλου χτίστηκε το 1985 μετά από ανάγκη που προέκυψε για μεγαλύτερη εκκλησία λόγω του ότι η παλιά εκκλησία Αγίου Παύλου κρίθηκε ανεπαρκής για τις λατρευτικές ανάγκες των πιστών. Η εκκλησία ανεγέρθηκε εις μνήμη και τιμή του Αποστόλου Παύλου και είναι βυζαντινού ρυθμού.
IΠΠΟΔΡΟΜ0Σ
Η ιπποδρομία αναβίωσε στην Κύπρο από τα τέλη του 19ου αιώνα. Η Λέσχη Ιπποδρομιών Λευκωσίας είναι ο μόνος οργανισμός στην Κύπρο με εξουσιοδότηση να διοργανώνει ιπποδρομίες στην Κύπρο και να δέχεται αμοιβαία στοιχήματα για αυτές. Ο κυπριακός ιππόδρομος εδρεύει στον Άγιο Δομέτιο από το 1940.
ΟΔΟΦΡΑΓΜΑ ΑΓΙΟΥ ΔΟΜΕΤΙΟΥ
Στις 19 Μαΐου 2003 άνοιξε το οδόφραγμα του Αγίου Δομετίου που συνδέει τις ελεύθερες περιοχές με τα κατεχόμενα.
ΣΧΟΛΕΙΑ ΑΓΙΟΥ ΔΟΜΕΤΙΟΥ
Α΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
Το 1926 άρχισε να λειτουργεί το πρώτο μεικτό δημοτικό σχολείο
Tο νηπιαγωγείο λειτουργεί σε ανεξάρτητο κτήριο, δίπλα από το δημοτικό και συστεγάζεται με το κοινοτικό νηπιαγωγείο.
Β’ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
Το Β΄ Δημοτικό Σχολείο άρχισε τη λειτουργία του με την ανεξαρτησία της Κύπρου. Λειτούργησε για πρώτη χρονιά με 338 παιδιά και 9 δασκάλους. Τις σχολικές χρονιές 1982 – 1983 – 1984 λειτούργησε στον χώρο του Β΄ Δημοτικού και το Δ΄ Δημοτικό Αγίου Δομετίου με δικό του διευθυντή. χρησιμοποιείται από τότε από το ΓΥΜΝΑΣΙΟ Αγίου Δομετίου, γιατί το κτήριο του γυμνασίου, που τέλειωσε το 1974, βρίσκεται στην κατεχόμενη περιοχή.
Στον χώρο του Β΄ Δημοτικού Σχολείου συστεγάζεται και το Β΄ Δημόσιο Νηπιαγωγείο Αγίου Δομετίου
Συστεγάζονται επίσης σ’ αυτό τα γραφεία της Σχολικής Εφορείας Αγίου Δομετίου.
Γ’ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
Το τρίτο Δημοτικό Σχολείο άρχισε τη λειτουργία του το 1960-61. Κατά την περίοδο της Τουρκικής εισβολής, το σχολικό κτήριο έπαθε μεγάλες ζημιές από βλήματα πυροβόλων και όλμων και έμεινε κλειστό για ένα χρόνο. Μετά την επαναλειτουργία του άνδρες της Ειρηνευτικής Δύναμης περιπολούσαν στην αυλή του σχολείου όλες τις εργάσιμες ώρες. Η σχολική αυλή συνορεύει με τη νεκρή ζώνη. Στο σχολείο εφαρμόζεται ο ενιαίος κύκλος. Στον ίδιο χώρο στεγάζεται το Γ΄ Δημόσιο Νηπιαγωγείο.
ΣΩΜΑΤΕΙΑ
- ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΑΠΟΛΛΩΝ
- ΣΩΜΑΤΕΙΟ Ε.Α.Σ
- ΕΘΝΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΗΣ
- ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΜΑΡΚΟΣ ΔΡΑΚΟΣ ΑΓΙΟΥ ΔΟΜΕΤΙΟΥ
- ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ «ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΑΙΟΣ» ΑΓΙΟΥ ΔΟΜΕΤΙΟΥ ΚΑΙ ΈΓΚΩΜΗΣ
- ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΡΤΕΜΙΣ ΑΓΙΟΥ ΔΟΜΕΤΙΟΥ
- ΑΘΛΗΤΙΚΟ ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΑΓΙΟΥ ΔΟΜΕΤΙΟΥ
- ΠΟΝΤΙΑΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ.
- ΣΩΜΑΤΕΙΟ CHRISTODOULIDES JUDO ACADEMY
ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΚΟΠΩΝ
Τα Συστήματα Προσκόπων που υπάρχουν στον Δήμο Αγίου Δομετίου είναι τα εξής:
- 75ο Σύστημα Αεροπροσκόπων Αγίου Δομετίου
- 254ο Σύστημα Προσκόπων Αγίου Παύλου
- 91ο Σύστημα Προσκόπων Αγίου Ανδρέα
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΔΗΜΟΤΩΝ
Tο Γραφείο Εξυπηρέτησης Δημοτών του Δήμου Αγίου Δομετίου δημιουργήθηκε ειδικά για την καλύτερη και ταχύτερη εξυπηρέτηση των δημοτών.
Τηλέφωνο Επικοινωνίας: 22 392000
ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ
Η Γραμματεία είναι μια ανεξάρτητη υπηρεσία του Δήμου, της οποίας ο κύκλος εργασιών κατά κύριο λόγο αφορά γραφειακής φύσεως εργασίες, οι οποίες είναι επαναλαμβανόμενες. Αναλαμβάνει επίσης τη διαδικασία τέλεσης πολιτικών γάμων.
Οι πιο κάτω εργασίες εκτελούνται ανάλογα με τις αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου, τις οδηγίες του Δημάρχου και του Δημοτικού Γραμματέα και σε σχέση με την καθημερινή εξέλιξη των εργασιών των υπόλοιπων τμημάτων του Δήμου.
ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
Η Τεχνική Υπηρεσία επιλαμβάνεται θεμάτων που αφορούν τις οικοδομικές κατασκευές, επίβλεψη έργων και έχει την ευθύνη για την έκδοση αδειών οικοδομής. Χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες ως ακολούθως:
- Yπηρεσία Γραφείου.
- Υπηρεσία Κατασκευών που εκτελούνται από το εργατικό προσωπικό του Δήμου.
Γ. Υπηρεσία Επίβλεψης Κατασκευών που εκτελούνται από εργολάβους.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
Η Οικονομική Υπηρεσία περιλαμβάνει το λογιστήριο και τις φορολογίες. Η Οικονομική Υπηρεσία προγραμματίζει και διαχειρίζεται τις οικονομικές συναλλαγές του Δήμου σε συνεργασία με τις άλλες Δημοτικές Υπηρεσίες. Τηρεί όλους τους λογαριασμούς του Δήμου, διεκπεραιώνοντας τις επιμέρους διαδικασίες. Επίσης ελέγχει τις πληρωμές και τις εισπράξεις.
ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
Ασχολείται με τον έλεγχο των δημόσιων και ιδιωτικών υποστατικών του Δήμου όσον αφορά τους κανονισμούς υγιεινής.
Στην Υγειονομική Υπηρεσία ανήκει η Υπηρεσία Καθαριότητας που έχει την ευθύνη για την περισυλλογή σκυβάλων, κλαδεμάτων και την καθαριότητα δρόμων, κεντρικών σημείων και της νεκρής ζώνης.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
Σχεδιάζει και υλοποιεί τους στόχους σχετικά με την πολιτιστική ανάπτυξη και τις κοινωνικές ανάγκες σύμφωνα με την πολιτιστική και κοινωνική πολιτική του Δήμου, διοργανώνοντας πολιτιστικές δραστηριότητες/εκδηλώσεις. Είναι επίσης αρμόδια και για τις πολιτιστικές υποδομές (π.χ χορωδία). Επισημαίνει κοινωνικές ανάγκες και παρέχει κοινωνικές υπηρεσίες σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, μέσα από στοχευμένα προληπτικά προγράμματα (π.χ. συμβουλευτική, βιωματικά εργαστήρια, διαλέξεις).
Προγράμματα κοινωνικής προσφοράς και πολιτισμού:
ΚΕΝΤΡΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΝΕΩΝ
Το Κέντρο Πληροφόρησης Νέων του Δήμου βρίσκεται στον πυρήνα. Είναι ένα έργο κοινωνικής προσφοράς που λειτουργεί από το 2009.Υπάρχουν προγράμματα για τη δημιουργική απασχόληση των παιδιών, εφήβων και ενηλίκων της περιοχής, όπως ζωγραφική, χορός, θέατρο, πιλάτες, μουσική,κ.ά.
ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
Η βιβλιοθήκη στεγάζεται στο Δημοτικό Μέγαρο και λειτουργεί ως αναγνωστική και δανειστική.
ΜΟΝΑΔΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ
Η Μονάδα υποστηρίζει όλες τις υπηρεσίες του Δήμου σε τεχνικά θέματα. Στην Υπηρεσία αυτή υπάγονται οι τροχονόμοι και ο υπεύθυνος μηχανογράφησης.
ΚΕΝΤΡΟ ΠΑΡΟΧΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ (ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΟ ΚΕΝΤΡΟ)
Το Πολυδύναμο Κέντρο συστάθηκε το 1999 ως αγαθοεργό ίδρυμα σύμφωνα με των περί Σωματείων και Ιδρυμάτων Νόμο του 1972, με πρωτοβουλία του Δήμου Αγ. Δομετίου. Λειτούργησε τον Σεπτέμβριο του 2005 με τα ήδη υφιστάμενα κοινωνικά προγράμματα του Δήμου. Στο Πολυδύναμο Κέντρο λειτουργούν το πρόγραμμα «Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων(Κέντρο Ενηλίκων)» και η «Παιδική Λέσχη». Ο Δήμος στηρίζει το Πολυδύναμο Κέντρο οικονομικά αλλά και μέσω των υπηρεσιών του και ιδιαίτερα μέσω της Πολιτιστικής και Κοινωνικής Υπηρεσίας συμβάλλοντας στην εύρυθμη λειτουργία του.
ΑΔΕΛΦΟΠΟΙΗΣΕΙΣ
Ο Δήμος Αγίου Δομετίου έχει αδελφοποιηθεί με τον Δήμο Αγίου Νικολάου Κρήτης από το 1993 και με τον Δήμο Κορυδαλλού Αττικής, το 2005

Αγλαντζιά
Τ.Θ.: 20259
2150 Αγλαντζιά
Κύπρος
Δήμαρχος: Ανδρέας Κωνσταντίνου
Τηλ.: +357 22462233
Φαξ: +357 22455799
Email: info@aglantzia.org.cy
Website: www.aglantzia.org.cy
Η Αγλαντζιά ανακηρύχθηκε σε Δήμο, μετά από δημοψήφισμα, τον Μάιο του 1986. Ο Δήμος Αγλαντζιάς άπτεται του Δήμου Λευκωσίας. Είναι ακριτικός δήμος με έκταση 31 τετραγωνικά χιλιόμετρα, από τα οποία τα 14 είναι γεωργική γη (κατεχόμενη από τα τουρκικά στρατεύματα από το 1974 και μετά).
H Αγλαντζιά με πληθυσμό 23000, διαθέτει μεγάλες εκτάσεις πρασίνου και δίκαια χαρακτηρίζεται ως ο πράσινος Δήμος της Κύπρου. Η πόλη της Αγλαντζιάς, συνδυάζει το παλιό με το νέο και έχει από τη μια το μοναδικό αναπαλαιωμένο ιστορικό πυρήνα, την παλιά Αγλαντζιά και από την άλλη τη νέα αναπτυσσόμενη πόλη με τις σύγχρονες υποδομές της.
Σε αυτό το διάστημα, μέσα σε πνεύμα συνεννόησης και συνεργασίας και με μοναδικό σκοπό την πρόοδο και ανάπτυξη του Δήμου, Δήμαρχος και Δημοτικά Συμβούλια κατάφεραν να επιτελέσουν ένα σημαντικό έργο που άλλαξε το πρόσωπο της Αγλαντζιάς.
Στις τελευταίες δημοτικές εκλογές, το 2016, νέος Δήμαρχος εξελέγη ο Χαράλαμπος Πετρίδης.
Πιθανα θέματα συνεργασίας:
Ετήσιες δράσεις: Καρναβάλι Αγλαντζιάς, AγλαJazz, διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις
Σημεία ενδιαφέροντος: Εθνικό δασικό Πάρκο Αθαλάσσας, Πολιτιστικό Κέντρο το Σκαλί, Πανεπιστήμιο Κύπρου
Προτεινόμενα project: σύστημα διαχείρισης σκυβάλων pay as you throw, e-government, πολιτιστικές δραστηριότητες, εξοικονόμηση ενέργειας, αναζωογόνηση παλιάς πόλης
HYBUILD Eρευνητική δραστηριότητα: Ο Δήμος συμμετέχει στο έργο ως μέτοχος (Partner) μαζί με το Πανεπιστήμιο Κύπρου και συγκεκριμένα με την ερευνητική μονάδα Ενεργειακής Αειφορίας Φως (FOSS) του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών.
Το έργο ΗΥΒUILD θα αναπτύξει δύο καινοτόμες ιδέες για την υβριδική και θερμική αποθήκευση της ενέργειας: μία για το μεσογειακό κλίμα που προορίζεται κυρίως για την παροχή ψύξης και μια για το ηπειρωτικό κλίμα, που προορίζεται κυρίως για τη θέρμανση και την παραγωγή ζεστού νερού.
O Δήμος συμμετέχει και στα Προγράμματα Ένταξης ΥΤΧ που προκηρύσσουν οι κρατικές αρχές.

Γέρι
Λεωφόρος Γερίου 21
2200 Γέρι, Λευκωσία
Κύπρος
Δήμαρχος: Νεόφυτος Παπαλαζάρου
Τηλ.: +357 22481755
Φαξ: +357 22480157
Email: info@geri.org.cy
Website: www.yeri.org.cy
O Ακριτικός μας δήμος, το Γέρι, βρίσκεται 10 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πρωτεύουσας της Κύπρου, τη Λευκωσία, και απέχει περίπου 4 χιλιόμετρα από την Πανεπιστημιούπολη, το Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας και το Εθνικό Πάρκο. Δυστυχώς, από το 1974, ένα μέρος της έκτασης του δήμου είναι κατεχόμενο, ενώ ένα άλλο μικρότερο «νεκρή ζώνη».
Στο Γέρι, η παράδοση και ο εκσυγχρονισμός συνυπάρχουν αρμονικά. Από τη μια, στον πυρήνα του δήμου υπάρχει η γραφική γειτονιά με σπίτια «παραδοσιακής τεχνοτροπίας κτισμένα από πλιθάρι», στενά δρομάκια και πλακόστρωτη πλατεία, ενώ από την άλλη στην περιφέρεια του «γεννιούνται» σπίτια και πολυκατοικίες μοντέρνας αρχιτεκτονικής.
Ας γνωρίσούμε όμως, καλύτερα, το Γέρι…
Ονομασία
Για την ονομασία του δήμου πιο διαδεδομένες είναι δυο εκδοχές, η μια συνδέεται με την τοποθεσία του δήμου και η άλλη με το θαυματουργό εικόνισμα της Παναγίας της Χρυσογεριώτισσας.
Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή, ο δήμος πήρε το όνομα «Γέρι», επειδή είναι κτισμένος σε ανεμοδαρμένο λόφο. Στην Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, η εκδοχή αυτή τεκμηριώνεται ως εξής: «Στην Κύπρο αέρας ή αέρηδες λέγονταν οι ψηλές κορφές ανεμοδαρμένων βουνών, ενώ αγέριν λεγόταν ο ανεμοδαρμένος λόφος. Συνεπώς Γέριν από το Αγέριν».
Η δεύτερη εκδοχή στηρίζεται στην προφορική παράδοση. Συγκεκριμένα, όπως συχνά αφηγούνται οι γεροντότεροι κάτοικοι του δήμου, η ονομασία του δήμου σχετίζεται με την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Χρυσογεριώτισσας. Οι εγκυμονούσες γυναίκες του δήμου γεμάτες πίστη παρακαλούσαν την Παναγία την Χρυσογεριώτισσα να γεννήσουν γερά παιδιά.
Μεσαιωνικά Χρόνια
Κατά τα μεσαιωνικά χρόνια, το Ieri, όπως είναι γραμμένο σε βενετικούς χάρτες, ανήκε σε φεουδάρχες. Ο Φλώριος Βουστρώνιος, γράφει πως την περίοδο 1464-1468 το Γέρι ήταν φέουδο του Ταγκριβάρτι, του Πόλο και του Ζιάν Ζάππο. Πιθανότατα, όπως αναφέρεται στη Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, «λόγω της μεγάλης εκτάσεως…ένα τμήμα του ανήκε σε ένα φεουδάρχη και άλλο τμήμα του σε δεύτερο φεουδάρχη».
Ασχολίες
Το Γέρι, μέχρι και την δεκαετία του ’90, ήταν ένα μικρό γεωργοκτηνοτροφικό χωριό. Οι κάτοικοι του ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία αιγοπροβάτων και αγελάδων, και λιγότερο με την καλλιέργεια σιτηρών και ελιών. Σύμφωνα με τον Γκωντρύ, όπως διασώζει ο Καρούζης, «το Γέρι φημιζόταν για την παραγωγή κολοκυθιών».
Στις μέρες μας, οι περισσότεροι κάτοικοι εργάζονται στη Λευκωσία και πολύ λίγοι ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.
Πρέπει να σημειωθεί πως από την δεκαετία του ’90 λειτουργεί βιομηχανική ζώνη, η οποία συνορεύει με τη βιομηχανική περιοχή Ιδαλίου. Οι βιομηχανίες ασχολούνται με την «παραγωγή τούβλων, πλαστικών ειδών, ζωοτροφών και πτηνοτροφών».
Εκπαίδευση
Στη Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια σημειώνεται πως «δεν υπάρχουν ενδείξεις για την ύπαρξη σχολείου πριν την αγγλική κατοχή».
Σήμερα λειτουργούν δύο Δημόσια Νηπιαγωγεία, δύο Δημοτικά Σχολεία και ένα Γυμνάσιο, τα οποία καλύπτουν εκπαιδευτικές ανάγκες του Δήμου. Σημαντικό ρόλο για την αναβάθμιση της εκπαίδευσης διαδραματίζει η Σχολική Εφορεία. Μεριμνεί για την αναβάθμιση και βελτίωση της λειτουργίας των σχολείων, προωθώντας έργα , όπως την ανέγερση νέων αιθουσών, την κατασκευή γηπέδων και αιθουσών πολλαπλής χρήσης, αλλά και τον εξοπλισμό τους με όλα τα σύγχρονα διδακτικά μέσα. Επίσης, στο Γέρι βρίσκεται η Ειδική Σχολή «Ευαγγελισμός».
Πληθυσμός
Η σημαντικότερη πληθυσμιακή αύξηση σημειώθηκε μετά την τουρκική εισβολή, εξαιτίας της εγκατάστασης μεγάλου αριθμού προσφύγων. Ενώ ο πληθυσμός του Γερίου πριν το 1974 ήταν μόλις μερικές εκατοντάδες, το 1982 έφτασε τις 2.500 χιλιάδες. Ακόμα πιο εντυπωσιακή είναι η πληθυσμιακή αύξηση που παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια, γεγονός που οφείλεται στην ανάπτυξη που σημειώθηκε στην ευρύτερη περιοχή. Συγκεκριμένα, από το 1982 μέχρι σήμερα ο πληθυσμός σχεδόν τετραπλασιάστηκε. Πιο κάτω παρατίθεται ένας πίνακας με τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του Δήμου, από το 1881 μέχρι σήμερα.

Έγκωμη
Ερεχθείου 3
Τ.Θ.: 27504
2430 Έγκωμη
Κύπρος
Δήμαρχος: Ζαχαρίας Κυριάκου
Τηλ.: +357 22453800
Φαξ: +357 22352521
Email: info@engomi.org
Website: http://www.engomi.org/
Η Έγκωμη βρίσκεται τρία χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πρωτεύουσας Λευκωσίας. Καταλαμβάνει διοικητική έκταση 9,5 περίπου τετραγωνικών χιλιομέτρων εκ των οποίων το ένα τρίτο βρίσκεται στη «νεκρή ζώνη». Η Έγκωμη ανακηρύχθηκε Δήμος το 1986. Το Δημοτικό Συμβούλιο Έγκωμης αποτελείται από δώδεκα Σύμβουλους και τον Δήμαρχο, οι οποίοι εκλέγονται απ’ ευθείας από τους δημότες σε εκλογές που διεξάγονται κάθε πέντε χρόνια, εντός Δεκεμβρίου. Οι τελευταίες δημοτικές εκλογές έγιναν το 2016 και η θητεία του σημερινού Δημοτικού Συμβουλίου λήγει τον Δεκέμβριο του 2021.
Το Δημοτικό Μέγαρο Έγκωμης βρίσκεται στην οδό Ερεχθείου 3, 2413 Έγκωμη, όπου φιλοξενούνται όλες οι υπηρεσίες του Δήμου, πλην των αποθηκών, που βρίσκονται σε χώρο εντός της Διεθνούς Κρατικής Έκθεσης.
Το όνομα της Έγκωμης ετυμολογείται από τις λέξεις νέα + κώμη ή εν + κώμη. Κατά την πρώτη, επικρατούσα εκδοχή, η Έγκωμη ιδρύθηκε μετά το 1567 και την κατεδάφιση των παλαιών φράγκικων τειχών της Λευκωσίας και των κτισμάτων που γειτνίαζαν με αυτά (κατοικίες, εκκλησίες, μονές κ.λπ.). Οι άστεγοι κάτοικοι των περιοχών αυτών, μετακινήθηκαν τότε νοτιοδυτικά του κέντρου και συνενούμενοι με γεωργούς των γύρω περιοχών, ίδρυσαν μια νέα κώμη (χωριό) την Έγκωμη.
Η δεύτερη εκδοχή (εν+κώμη) βασίζεται στο γεγονός ότι η πρώτη γνωστή, καταγεγραμμένη μνεία για την Έγκωμη ανευρίσκεται σε οθωμανικό έγγραφο του 1715, όπου αναφέρεται ως συνοικία του Αγίου Δομετίου.
Τον αρχικό πυρήνα του Δήμου Έγκωμης αποτέλεσε η περιοχή που βρίσκεται στα βορειοανατολικά της παλαιάς εκκλησίας του Αγίου Νικολάου. Οι κατοικίες κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και μέχρι το πρώτο ήμισυ του 20ού αιώνα ήταν πλινθόκτιστες, με θεμέλια από πέτρες που μεταφέρονταν από τον γειτονικό Γερόλακκο ή από τα υψώματα της περιοχής που σήμερα είναι γνωστά ως «Μον Παρνάς». Ελάχιστα σπίτια είχαν πρόσοψη κατασκευασμένη εξολοκλήρου από πέτρα, ενώ ούτε μεγάλα αρχοντικά μαρτυρούνται στην Έγκωμη. Η Έγκωμη καθόλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας αποτελούσε μια μικρή αγροτική κοινότητα, με κύριες ασχολίες των κατοίκων τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Και για τις δυο αυτές ασχολίες το προάστιο διέθετε ίσως τις καταλληλότερες προϋποθέσεις χάρη στο κατάλληλο και εύφορο έδαφος και την άφθονη, άγρια βλάστηση των υψωμάτων της περιοχής της Μακεδονίτισσας και του Διεθνούς Αεροδρομίου Λευκωσίας. Στα προσχωσιγενή εδάφη της Έγκωμης υπάρχουν, σε μικρό βάθος, άφθονα υπόγεια ύδατα, τα οποία σε συνδυασμό με τα νερά του ποταμού Πεδιαίου επαρκούσαν στο παρελθόν για την άρδευση της περιοχής.
Η ιστορία της Έγκωμης είναι άμεσα συνδεδεμένη με τα δύο μοναστήρια που βρίσκονται στα όριά της: το μοναστήρι του Αγίου Προκοπίου, γνωστό και ως Μετόχι της Ιεράς Μονής Κύκκου και το μοναστήρι της Παναγίας Μακεδονίτισσας. Και τα δυο μοναστήρια κατείχαν μεγάλες εκτάσεις γης του χωριού και απασχολούσαν μόνιμα αρκετούς κατοίκους του χωριού. Με την οικιστική και εμπορική ανάπτυξη της περιοχής τόσο πλησίον του παλαιού πυρήνα, όσο και της Μακεδονίτισσας υπήρξε η ανάγκη για ανέγερση δύο καινούργιων ενοριακών ναών, του Αγίου Νικολάου Έγκωμης και των Αγίων Πάντων Μακεδονίτισσας, ενώ αρκετοί δημότες εκκλησιάζονται στον Ιερό Ναό Αγίου Παντελεήμονα, ο οποίος βρίσκεται οριακά εντός του Δήμου Λακατάμειας.
Σημαντικό σημείο αναφοράς στην Έγκωμη είναι ο Τύμβος Μακεδονίτισσας, που αποτελεί στρατιωτικό κοιμητήριο και συνάμα μνημείο προς τιμήν των Ελλαδιτών και Ελληνοκυπρίων που έπεσαν προασπιζόμενοι την Ελευθερία της Κύπρου κατά την τουρκική εισβολή του 1974.
Η Έγκωμη γνώρισε σημαντική ανάπτυξη και πληθυσμιακή αύξηση τις τελευταίες δεκαετίες. Η πρώτη πληροφορία για τους κατοίκους της είναι του 1831 από οθωμανική πηγή, σύμφωνα με την οποία στην Έγκωμη κατοικούσαν 72 άρρενες (51 Χριστιανοί και 21 Μουσουλμάνοι). Με την έναρξη της Αγγλοκρατίας, η πρώτη δημογραφική έκθεση αναφέρει 172 κατοίκους, ενώ η αστικοποίηση που ακολούθησε είχε ως αποτέλεσμα τη σταθερή αύξηση του πληθυσμού που σήμερα ανέρχεται περί τις 18.000 κατοίκους.
Σημαντικό ρόλο στη γενικότερη ανάπτυξη της πόλης (πληθυσμιακή και εμπορικοοικονομική) κατά τον 20ό αιώνα διαδραμάτισε και το Διεθνές Αεροδρόμιο Λευκωσίας που ανεγέρθηκε λίγα χρόνια πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στην περιοχή Μακεδονίτισσας και Γερολάκκου και παρέμενε σε λειτουργία μέχρι την τουρκική εισβολή του 1974.
Η Έγκωμη κατά την περίοδο μετά την Ανεξαρτησία και ιδιαίτερα μετά το 1980 αναπτύσσεται με πολύ γοργό ρυθμό σ’ όλους ανεξαίρετα τους τομείς και εξελίσσεται σ’ ένα από τους πιο σύγχρονους και πιο ανεπτυγμένους δήμους της μείζονος Λευκωσίας. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η ανάπτυξη που έχει σημειωθεί στους τομείς του εμπορίου, των υπηρεσιών και του αθλητισμού. Αξιόλογη είναι επίσης η πρόοδος και στον τομέα της εκπαίδευσης, αφού στα όριά της βρίσκονται δύο εκ των τεσσάρων ιδιωτικών Πανεπιστημίων της χώρας (Λευκωσίας και Ευρωπαϊκό). Η Έγκωμη έχει καταστεί περιοχή με πολλά κέντρα αναψυχής, εστιατόρια, καφετερίες, δισκοθήκες, διαθέτει δύο ξενοδοχεία και αξιόλογα ιατρικά κέντρα (δημόσια και ιδιωτικά).
Στην Έγκωμη, στην περιοχή Μακεδονίτισσας, σε μια ειδικά διαρρυθμισμένη έκταση 270.000 περίπου τετραγωνικών μέτρων, βρίσκονται οι εγκαταστάσεις της Διεθνούς (Κρατικής) Έκθεσης Κύπρου, η ετήσια έκθεση της οποίας αποτελούσε σε παλαιότερες εποχές το σημαντικότερο εμπορικό γεγονός της Κύπρου. Στην περιοχή της Μακεδονίτισσας βρίσκεται επίσης το Σύμπλεγμα του Μακάρειου Αθλητικού Κέντρου, που περιλαμβάνει σημαντικές αθλητικές εγκαταστάσεις όπως το Μακάρειο Στάδιο, τις κλειστές αίθουσες «Ελευθερία-Τάσος Παπαδόπουλος» και «Λευκόθεο», το Κέντρο Αντισφαίρισης, τις Ομοσπονδιακές Εγκαταστάσεις Τοξοβολίας, καθώς και τα κεντρικά γραφεία του ΚΟΑ. Στην Έγκωμη έχουν έδρα τους αρκετές κυβερνητικές υπηρεσίες καθώς και οι κυριότερες ξένες πρεσβείες, όπως των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, της Ρωσικής Ομοσπονδίας, της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, της Ινδίας, της Ιταλίας, της Βουλγαρίας, της Ουκρανίας, και της Αιγύπτου.

Δάλι
Γρ. Διγενή 20Α
Τ.Θ.: 11025
2540 Δάλι
Κύπρος
Δήμαρχος: Λεόντιος Καλλένος
Τηλ.: +357 22 444888
Φαξ: +357 22 444889
Email: main@dali.org.cy
Website: http://www.dali.org.cy/
Το σημερινό Δάλι
Το Δάλι βρίσκεται στην Επαρχία Λευκωσίας. Βρίσκεται περίπου στο κέντρο του νησιού, απέχει 17 χλμ από την Λευκωσία, 23 χλμ από τη Λάρνακα και 50 χλμ από τη Λεμεσό. Η έκταση του καλύπτει 31 τ.χλμ και αποτελείται από δύο οικιστικές περιοχές, την Ενορία Παναγίας Ευαγγελίστριας και την Ενορία Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, βιομηχανική ζώνη, κτηνοτροφική ζώνη και γεωργικές ζώνες. Ο αριθμός των κατοίκων σήμερα ανέρχεται περίπου στις 12.000.
Το 1996 μετά από δημοψήφισμα το Δάλι έγινε ο 24ος Δήμος της Κύπρου, ο Δήμος Ιδαλίου.
Αρχικά το σύγχρονο Δάλι ήταν κτισμένο στη νότια πλευρά του ποταμού Ιδαλία (Γυαλιά), η σημερινή Ενορία Παναγίας Ευαγγελίστριας. Από το 1983 δημιουργήθηκε νέος οικισμός στα βορειο-ανατολικά σύνορα του Ιδαλίου τα οποία συνορεύουν με τα Λατσιά και το Γέρι, η Ενορία Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης.
Η Βιομηχανική Ζώνη δημιουργήθηκε το 1981 και βρίσκεται παρά τον δρόμο Λευκωσίας Λεμεσού και συνορεύει με το Πέρα Χωρίο-Νήσου, τα Λατσιά και το Γέρι. Λόγω της γεωγραφικής της θέσης η Βιομηχανική περιοχή έχει αναπτυχθεί με πολύ γρήγορους ρυθμούς, αποτελώντας σήμερα μια από τις μεγαλύτερες βιομηχανικές περιοχές της Κύπρου.
Οι κάτοικοι από ανέκαθεν ασχολούνταν κυρίως με τη γεωργοκτηνοτροφία και διάφορες άλλες καλλιέργειες λόγω του εύφορου εδάφους. Το Δάλι σήμερα κατέχει την πρώτη παγκύπρια θέση σε παραγωγή γάλακτος. Η παραγωγή αυτή ανέρχεται πέραν των 130.000 λίτρων γάλα ημερησίως.
Οι κύριες ασχολίες των κατοίκων αυτή τη στιγμή είναι η γεωργοκτηνοτροφία, οικοδομικές εργασίες, διάφορες μικρομεσαίες επιχειρήσεις ή εργάζονται σε ιδιωτικές και κρατικές υπηρεσίες.
Στο Δάλι διατηρούνται και λειτουργούν ο Μητροπολιτικός Ναός Παναγίας Ευαγγελίστριας, η εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, η εκκλησία των Αγίων Ανδρονίκου και Αθανασίας, η εκκλησία του Αγίου Θεοδώρου, Αγίου Αρτεμίου και τα βυζαντινά εκκλησάκια του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου, του Αγίου Μάμα και του Αγίου Δημητριανού του Αγριδιώτου. Από το 2007 εδρεύει στο Δάλι η Ιερά Μητρόπολη Τριμυθούντος.
Το Τζαμί στο κέντρο της κοινότητας μαρτυρά την συμβίωση ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων πριν την Τουρκική εισβολή του 1974. Το Τζαμί ανακαινίστηκε το 2006 και λειτουργεί εξυπηρετώντας ξένους υπηκόους που κατοικούν στο Δάλι και τις γύρω κοινότητες.
Ως πρωτεύουσα της γύρω περιοχής, στο Δάλι λειτουργεί Περιφερειακό Κέντρο Υγείας, το οποίο εξυπηρετεί τις κοινότητες της ευρύτερης περιφέρειας που αριθμούν πέραν των 30 χιλιάδων κατοίκων.
Η εκπαίδευση έχει μακροχρόνια παράδοση. Το πρώτο δημοτικό σχολείο ιδρύθηκε από τον Παπα-Χρύσανθο Οικονόμο, ο οποίος γεννήθηκε το 1809 ή 1810 στο Δάλι και υπηρέτησε επί σειρά ετών ως ιερέας και οικονόμος στο Δάλι αλλά και στη Λάρνακα. Το 1841 με προσωπικές του δωρεές κτημάτων και χρημάτων ανεγέρθηκε η εκκλησία Αγίων Ανδρονίκου και Αθανασίας και το 1858 με δωρεά ιδιόκτητου κτιρίου δίπλα από την εκκλησία Αγίων Ανδρονίκου και Αθανασίας ίδρυσε το πρώτο δημοτικό σχολείο.
Η εκπαίδευση αποτελεί ένα από τους πρώτους στόχους ανάπτυξης για την πόλη του Ιδαλίου. Η Δημοτική Αρχή στηρίζει τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της πόλης με ποικίλους τρόπους.
Σήμερα λειτουργούν στο Δάλι Λύκειο, τρία δημοτικά σχολεία και επτά νηπιοπαιδοκομικοί σταθμοί.
Από το 1966 λειτουργεί επίσης και η Δημοτική Βιβλιοθήκη ενισχύοντας τον τομέα της εκπαίδευσης. Σήμερα η Δημοτική Βιβλιοθήκη διαθέτει πέραν των 12.000 τόμων βιβλία και αριθμεί 2.000 μέλη.
Η πολιτιστική και πνευματική ανάπτυξη του Δήμου από ανέκαθεν ήταν σε πολύ ψηλά επίπεδα. Πολλοί Δαλίτες διακρίθηκαν στον τομέα της εκπαίδευσης, της λογοτεχνίας, της ποίησης, της μουσικής, του αθλητισμού, του θεάτρου και των καλών τεχνών.
Η πολιτιστική δραστηριότητα τόσο του Δήμου Ιδαλίου, όσο και των Δημοτών μέσα από άλλους οργανωμένους φορείς και σωματεία, με μια μακρά παράδοση, πλούσια, πολύπλευρη και ποιοτική, καταδεικνύει το ψηλό βιοτικό, πνευματικό και κοινωνικό επίπεδο της πόλης.
Μέσα στα πλαίσια στήριξης της πολιτιστικής ανάπτυξης του Ιδαλίου, ο Δήμος Ιδαλίου έχει ανεγείρει υπαίθριο αμφιθέατρο χωρητικότητας 1060 θέσεων, δίπλα από την ανατολική ακρόπολη του Αρχαίου Ιδαλίου.
Ο Δήμος Ιδαλίου είναι αδελφοποιημένος με τρείς ευρωπαϊκές πόλεις: Την Combs-la-Ville στη Γαλλία από το 1978, τους Αχαρνές στην Ελλάδα από το 2008 και την Orte στην Ιταλία από το 2013. Το 2014 υπέγραψε πρωτόκολλο πολιτιστικής συνεργασίας με την πόλη Wieliszew της Πολωνίας.
Κύριο χαρακτηριστικό των κατοίκων του Ιδαλίου είναι η εργατικότητα τους, η φιλική διάθεση, η φιλοξενία και η έντονη προσπάθεια διατήρησης της ιστορικής, λαογραφικής και πολιτιστικής μας παράδοσης.
Οι επισκέπτες σήμερα έχουν την ευκαιρία να ξεναγηθούν σε τρείς θεματικές ενότητες: την Ιστορική διαδρομή, την Θρησκευτική διαδρομή και την Πολιτιστική διαδρομή, όπως επίσης και να ψυχαγωγηθούν σε παραδοσιακούς ή σύγχρονους χώρους αναψυχής.
Ιστορική Αναδρομή
Σύμφωνα με την παράδοση, το Ιδάλιο ήταν ένα από τα Βασίλεια της Κύπρου. Ιδρύθηκε από τον ήρωα του Τρωϊκού πολέμου Χαλκάνορα. Σύμφωνα με την παράδοση ο Χαλκάνορας, του οποίου η καταγωγή ήταν από τη πόλη Αμύκλαις πλησίον της Σπάρτης, επιστρέφοντας από τη Τροία, όπου έλαβε μέρος στην πολιορκία, αφίχθηκε στην Κύπρο κοντά στη Σαλαμίνα. Εκεί πήρε χρησμό από μαντείο να οδεύσει με το στρατό του και εκεί όπου θα δει τον ήλιο να ανατέλλει να κτίσει την πόλη του.
«… χρησμος γαρ εδόθη… όπου ίδοι τον ήλιον ανείσχοντα, πόλιν κτίσαι. Ο ουν Χαλκήνωρ περιιών… τις των συν αυτώ έφη «είδον βασιλεύ τον άλιον» αφ’ ου ωνομάσθαι την πόλιν…»
Έτσι ο Χαλκάνορας με τη συνοδεία του έφυγαν από την Έγκωμη/Αλάσια και έφτασαν στο μέρος όπου και ίδρυσε την πόλη του Ιδαλίου (εκεί όπου είδε τον ήλιο να ανατέλλει).
Η ίδρυση της πόλης σύμφωνα με τα ευρήματα τοποθετείται γύρω στο 1200 π.Χ.
Πριν το 12ο αιώνα π.Χ. (1650-1050 π.Χ.), στη νότια και στη νοτιοδυτική πλευρά του ποταμού υπήρχαν συνοικισμοί της τελευταίας εποχής του χαλκού. Οι αρχαίοι τάφοι που ανεβρέθηκαν υποδηλώνουν ότι η πόλη του Ιδαλίου κατοικείτο συνεχώς από το 12ο π.Χ. αιώνα μέχρι το τέλος των Ρωμαϊκών χρόνων, περίπου το 400 μ.Χ. Από επιγραφές και νομίσματα προκύπτει επίσης το συμπέρασμα ότι στην πόλη του Ιδαλίου κυριαρχούσε το Ελληνικό στοιχείο.
Το σημείο όπου ήταν κτισμένη η πόλη του Ιδαλίου είχε μεγάλη σημασία. Ήταν κτισμένη με τέτοιο τρόπο που κάλυπτε δύο λόφους προς τα νότια και την πεδιάδα προς τα βόρεια προς την κοίτη του ποταμού Γυαλιά. Οι δύο λόφοι που κάλυπτε ήταν ένα φυσικό οχυρό, και ο ποταμός ζωτικής σημασίας για τους κατοίκους. Μεγάλη σημασία, εκτός του ποταμού και του εύφορου εδάφους, είχε και η γειτνίαση της πόλης με χαλκοφόρες περιοχές (στη σημερινή περιοχή Μαθιάτη και Σιας). Σε κάποιο στάδιο η επεξεργασία του χαλκού ήταν μια από τις κύριες ασχολίες των κατοίκων.
Στους δύο λόφους βρίσκονταν η ανατολική και δυτική ακρόπολη. Στην ανατολική ακρόπολη υπήρχε ο ναός της Αφροδίτης και του Απόλλωνα Αμυκλαίου. Στη δυτική, που ήταν η κύρια ακρόπολη, υπήρχε ο ναός της Αθηνάς, η οποία ήταν και η προστάτιδα θεά της πόλης. Ο ναός της Αθηνάς καταστράφηκε περίπου το 470 π.X. όταν η πόλη κατακτήθηκε από τους Φοίνικες βασιλείς του Κιτίου.
Κάτω από τις δύο ακροπόλεις προς τα βόρεια απλωνόταν η πόλη, η οποία περιβαλλόταν από τείχη και υπολογίζεται ότι κάλυπτε μια έκταση γύρω στα 100 στρέμματα. Το αρχαιότερο μέρος των τειχών υπολογίζεται ότι κτίστηκε κατά τη διάρκεια του 7ου –6ου π.Χ. αιώνα.
Σε άλλα σημεία της πόλης υπήρχαν ναοί αφιερωμένοι σε άλλες θεότητες, αναφέρονται συνολικά 14 ναοί.
Κατά την περίοδο της βασιλείας του Στασύκυπρου η πόλη του Ιδαλίου πολιορκήθηκε από τους Κιτιείς (Φοίνικες) με τη βοήθεια των Μήδων (Πέρσες). Σημαντικό τεκμήριο που μαρτυρά την πολιορκία του Ιδαλίου από το Κίτιον γύρω στο 470 π.χ. είναι η περίφημη «Πινακίδα του Ιδαλίου», μια χάλκινη πλάκα με εγχάρακτη επιγραφή στην Κυπροσυλλαβική γραφή, η οποία βρέθηκε στη δυτική ακρόπολη. Είναι η αρχαιότερη γραπτή συμφωνία που ανεβρέθηκε και αναφέρεται σε ιδιοκτησία γης του βασιλιά, της πόλης και της εκκλησίας, την κληρονομική διαδοχή, τη φορολογία εισοδημάτων από τη γη και την προστασία του τίτλου ιδιοκτησίας με εγγυητές τον βασιλιά, την πόλη και την ιέρεια προστάτιδα της πόλης.
Από το περιεχόμενο της πικανίδας συμπεραίνεται επίσης ότι η πόλη του Ιδαλίου διατηρούσε ένα είδος δημοκρατικού πολιτεύματος, όπου ο βασιλιάς διοικούσε μαζί με το Συμβούλιο των Αρχόντων, μέχρι την κατάκτηση της πόλης από τους Φοίνικες του Κιτίου γύρω στα μέσα του 5ου π.Χ. αιώνα.
Μετά την κατάκτηση της πόλης από τους Φοίνικες, ακολούθησε το 312 π.Χ. και η κατάκτηση από τους Πτολεμαίους της Αιγύπτου με βασιλιά τον Πτολεμαίο Α’ (διάδοχο του Μεγάλου Αλεξάνδρου), ο οποίος κατάργησε όλα τα κυπριακά βασίλεια. Έκτοτε η Κύπρος αποτέλεσε τμήμα του Πτολεμαϊκού βασιλείου και αργότερα επαρχία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Στη Ρωμαϊκή περίοδο (58π.χ.–330μ.Χ.) το Ιδάλιο αναφέρεται στις γραπτές πηγές ως κωμόπολις.
Στα Ρωμαϊκά χρόνια δημιουργούνται μικρά ατομικά χωράφια και μεγάλες αγροτικές φάρμες, μέχρι τα πρώτα Βυζαντινά χρόνια, όπου υπάρχουν πια οι «πάροικοι» οι οποίοι καλλιεργούν τη γη για λογαριασμό του κράτους ή της εκκλησίας. Υπάρχουν και οι «εναπόγραφοι» που είναι υποχρεωμένοι να παραδίνουν τον καρπό της γης στους κυρίους τους. Κατά τα μεταγενέστερα Βυζαντινά χρόνια, 800-1191 μ.Χ. οι μικροϊδιοκτήτες γης εξαφανίζονται. Στο στάδιο αυτό υπάρχει μόνο η κρατική γη, η εκκλησιαστική, η μοναστηριακή και η γη των ευγενών.
Κατά την εποχή των Βυζαντινών και των Φράγκων, το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετώπιζαν οι κάτοικοι της Κύπρου ήταν οι επιδρομές από τους Σαρακηνούς, οι οποίοι σάρωναν τη Mεσόγειο και λεηλατούσαν τις πόλεις της Κύπρου. Συγκεκριμένα, κατά τον Λεόντιο Μαχαιρά, οι Σαρακηνοί έκαναν κατάληψη στο Δάλι στα 1426μ.Χ.
Από το 1191-1489 μ.Χ. έρχονται στην Κύπρο οι Σταυροφόροι και Λουζινιανοί, οι οποίοι υιοθετούν το φεουδαρχικό σύστημα, ένα καθεστώς βασισμένο στην κοινωνική τάξη χωρίς ενδιαφέρον για τα ατομικά δικαιώματα. Την περίοδο αυτή η γη μαζεύεται στα χέρια του Φράγκου βασιλιά, των ευγενών, των ιπποτών και της Λατινικής εκκλησίας. Έτσι, το 1474 μ.Χ. το Δάλι παραχωρήθηκε μαζί με άλλα χωριά από τη βασίλισσα της Κύπρου Αικατερίνη Κορνάρο στον ευγενή Γεώργιο Κονταρίνι.
Ακολουθεί η Οθωμανική αυτοκρατορία, κατά την οποία παρατηρούμε αύξηση της εκκλησιαστικής και Μωαμεθανικής περιουσίας. Ο φόβος των Ελλήνων και Τούρκων από αρπαγές τους ώθησε να κάνουν δωρεές των κτημάτων τους προς τις εκκλησίες για να τις προστατεύσουν. Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης ήταν η δημιουργία τσιφλικιών στην περιοχή, αφού ο Σουλτάνος έδινε εύφορες εκτάσεις σε διαπρεπείς στρατιωτικούς ή διοικητικούς από την Τουρκία.
Από το 1878 μέχρι το 1960 καταλήγουμε στην κατοχή από την Βρετανική Αυτοκρατορία, μέχρι το 1960 που η Κύπρος ανακηρύσσεται σε ανεξάρτητη δημοκρατία.
Το Ιδάλιον μέχρι το 1974 ήταν μικτό χωριό, αλλά μετά την τουρκική εισβολή οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοι εγκατέλειψαν το χωριό, εκτός από μερικές οικογένειες, και μετέβησαν στις κατεχόμενες περιοχές του νησιού.
Από τις μάχες του 1963 και την Τουρκική εισνολή του 1974 το Ιδάλιο αριθμεί 21 νεκρούς και αγνοούμενους. Κατά την Τουρκική εισβολή του 1974, 29 άνδρες οι οποίοι κρατούνταν αιχμάλωτοι στα Άδανα αφέθηκαν ελεύθεροι μετά το τέλος του πολέμου.

Κυθρέα
Δήμος υπό τουρκική κατοχή από το 1974
Αμμοχώστου 37
1016 Λευκωσία
Κύπρος
Δήμαρχος: Δρ. Πέτρος Μ. Καρεκλάς
Τηλ.: +357 22438956
Φαξ: +357 22438955
Email: dimoskythreas@cytanet.com.cy
Website: www.kythrea.com
Σύντομη ιστορική αναδρομή
Η Κυθρέα βρίσκεται περί τα 12 χλμ. βορειοανατολικά της Λευκωσίας, στις νότιες παρυφές του Πενταδάκτυλου και στο βόρειο σύνορο της πεδιάδας της Μεσαορίας. Ο Δήμος Κυθρέας ιδρύθηκε το 1915 με πρώτο Δήμαρχο τον Νικόλαο Καττάμη. Στα εκτεταμένα δημοτικά του όρια περιλαμβάνονταν έξι ενορίες: της Χρυσίδας, της Αγίας Μαρίνας, του Αγίου Ανδρονίκου, του Αγίου Γεωργίου, της Xαρδακιώτισσας και της Συρκανιάς. Ο πληθυσμός της Κυθρέας έφτανε το 1974 τους 4.500 περίπου κατοίκους, μόνον Ελληνοκύπριους. Στην Κυθρέα λειτουργούσαν τρία δημοτικά σχολεία και ένα γυμνάσιο. Το Δημαρχείο βρισκόταν στα σύνορα των ενοριών Αγίου Ανδρονίκου και Αγίου Γεωργίου. Σήμερα, μετά την προσφυγιά, τα προσωρινά γραφεία του Δήμου βρίσκονται στην εντός των τειχών Λευκωσία, πλησίον της Πύλης Αμμοχώστου.
Η Κωμόπολη ήταν γνωστή για τον περίφημο Κεφαλόβρυσό της, τη μεγαλύτερη πηγή νερού σ’ ολόκληρο το νησί, που ανέβλυζε στη βορειότερη ενορία, τη Συρκανιά. Το νερό του Κεφαλόβρυσου, που εκπήγαζε από τον υδροφορέα του Πενταδάκτυλου, κινούσε από την περίοδο της Βενετοκρατίας 32 νερόμυλους και άρδευε, εκτός από τα χωράφια της Κυθρέας, τις καλλιέργειες των περιχώρων. Κατά την αρχαιότητα και μέχρι τον Μεσαίωνα, υδροδοτούσε και την τότε πρωτεύουσα της Κύπρου, Σαλαμίνα.
Οι εκκλησίες της Κυθρέας υπέστησαν από το 1974 συστηματική σύληση και καταστροφή. Οι δύο ναοί των πάνω ενοριών, της Συρκανιάς και της Χαρδακιώτισσας, ήταν αφιερωμένοι στην Αγία Άννα και στην Παναγία αντίστοιχα. Η εκκλησία της Παναγίας, η μεγαλύτερη της κωμόπολης, έχει σήμερα μετατραπεί σε τζαμί. Στη νοτιότερη ενορία, αυτή της Χρυσίδας, η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού έχει μετατραπεί σε εργαστήρι χειροτεχνίας, ενώ το παρεκκλήσι του Αποστόλου Λουκά είναι ερειπωμένο. Η Αγία Μαρίνα, που βρίσκεται στην ομώνυμη ενορία, χρησιμοποιείται για διδασκαλία χορών, ενώ το μοναστήρι της Παναγίας Θεοτόκου στην ομώνυμη συνοικία (μέρος της ενορίας Αγίας Μαρίνας) βρίσκεται σε στρατιωτική ζώνη. Σε στρατιωτική ζώνη βρίσκεται επίσης η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην ομώνυμη ενορία, η οποία έχει μετατραπεί σε αποθήκη πυρομαχικών. Τέλος, η εκκλησία του Αγίου Ανδρονίκου και της Αγίας Αθανασίας στην ενορία του Αγίου Ανδρονίκου έχει υποστεί ανυπολόγιστη καταστροφή, καθώς η οροφή έχει καταρρεύσει και το εσωτερικό της βρίσκεται έρμαιο των καιρικών συνθηκών. Τώρα προγραμματίζονται κάποια πρώτα σωστικά έργα από τη δικοινοτική Τεχνική Επιτροπή Πολιτιστικής Κληρονομιάς κατόπιν έντονης προσπάθειας που κατέβαλε ο Δήμος γι’ αυτό. Η Κυθρέα έχει και διάφορα άλλα παρεκκλήσια.
Θέσεις στην Κυθρέα κατοικήθηκαν από τη νεολιθική περίοδο, γύρω στο 4.000 π.Χ. Οι «Χύτροι» αναφέρονται τον 7ο αι. π.Χ. ως ένα από τα δέκα βασίλεια της Κύπρου, ενώ μεγάλη ακμή φαίνεται να γνώρισε η πόλη κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο, με τις επιγραφές να μαρτυρούν την ύπαρξη γυμνασίου. Το ύψους 2,08 μ. άγαλμα του Ρωμαίου αυτοκράτορα Σεπτήμιου Σεβήρου που βρίσκεται σήμερα στο Κυπριακό Μουσείο, ανακαλύφθηκε το 1928 στην περιοχή του Αγίου Δημητριανού και συνιστά το μεγαλύτερο ορειχάλκινο άγαλμα που έχει βρεθεί στο νησί μας. Σημαντικό είναι επίσης ότι στη ρωμαϊκή περίοδο χρονολογείται μάλλον το υδραγωγείο που μετέφερε νερό από τους Χύτρους στη Σαλαμίνα.
Κατά τη Βυζαντινή περίοδο η Κυθρέα έγινε επισκοπική έδρα. Μεγαλύτερη πνευματική φυσιογνωμία της εποχής υπήρξε ο Άγιος Δημητριανός, επίσκοπος Χύτρων, ο οποίος κατάφερε να επαναπατρίσει το ποίμνιό του μετά την αιχμαλωσία στη Βαγδάτη από τους Άραβες τον 10ο αι. Γι’ αυτό τον λόγο θεωρείται Προστάτης Άγιος των Π ροσφύγων. Μετά τις αραβικές επιδρομές, η πόλη χτίστηκε δυτικότερα της αρχικής θέσης, κατά μήκος της κοιλάδας ροής του Κεφαλόβρυσου.
Η Κυθρέα ήταν γνωστή στα νεότερα χρόνια για τη μεταξουργία, την υφαντουργία, τη ξυλογλυπτική και την αλευροποιΐα. Γνωστή ήταν επίσης για την εσπεριδοκαλλιέργεια και την ασβεστοποιΐα, καθώς συνόρευε με σημαντικές περιοχές λατόμευσης και παραγωγής ασβέστη. Η κωμόπολη είχε δίκαια τη φήμη της δασκαλομάνας, καθώς γέννησε εκατοντάδες πνευματικούς δημιουργούς και εκπαιδευτικούς, αλλά και γιατρούς, δικηγόρους και άλλους επιστήμονες.

Λακατάμεια
Τ.Θ.: 12012
2340 Λακατάμεια
Κύπρος
Δήμαρχος: Δρ Φωτούλα Χατζήπαπα
Τηλ.: +357 22364000
Φαξ: +357 22380688
Email: municipality@lakatamia.org.cy
Website: www.lakatamia.org.cy
Η Λακατάμια βρίσκεται στη Ν.Δ. περίμετρο της μείζονος Λευκωσίας με κύριο φυσικό χαρακτηριστικό τον ποταμό Πεδιαίο που διατρέχει τη γη της σε μήκος 5 χιλιομέτρων. Η άγονη λοφώδης περιοχή δυτικά του Πεδιαίου, με ανώτατο υψόμετρο 280 μ., ήταν για αιώνες βοσκότοποι και κριθαροχώραφα.
Δεν υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα ούτε μαρτυρίες από αρχαία κείμενα ή άλλες πηγές που να τεκμηριώνουν την ύπαρξη αρχαίας πόλης στη θέση της σημερινής Λακατάμιας.
Είναι όμως πολύ πιθανό να υπήρχαν αγροτικοί οικισμοί, όπως είναι αποδεδειγμένο, από τα μεσαιωνικά χρόνια και μετά των οποίων οι κάτοικοι να καλλιεργούσαν την εύφορη γη της περιοχής και να προμήθευαν τη Λευκωσία με γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα.
Η αρχαιότερη γραπτή αναφορά στη Λακατάμια περιέχεται στο «Χρονικόν Γεωργίου Βουστρώνιου 1456-1489 μ.Χ.», ο οποίος γράφει ότι η Λακατάμια ανήκε στον Κόμη της Τρίπολης Πέτρο Λουζινιανό ο οποίος το 1436 εβάπτισε την Καρλόττα κόρη του ανεψιού του Βασιλιά Ιωάννη «και εχάρισεν της την Λακαταμίαν».
Αναφορικά με την προέλευση του ονόματος της Λακατάμιας υπάρχουν μόνο υποθέσεις που στηρίζονται ή σε ισχνές και αόριστες πηγές ή σε εκ των υστέρων ερμηνείες που χρησιμοποιούν ιστορικά στοιχεία της ζωής στη Λακατάμια.
Μια δημοφιλής υπόθεση θέλει τη Λακατάμια να κατάγεται από την αρχαία Σπάρτη με το όνομα Λακεδαίμων το οποίο, παραφρασμένο από το χρόνο, κατέληξε, στα χρόνια των Λουζινιανών, στο σημερινό όνομα. Η υπόθεση αυτή στηρίζεται σε μια ισχνή και αόριστη μαρτυρία ενός Βυζαντινού συγγραφέα, του Στέφανου Βυζάντιου, τον οποίο ο Κυριάκος Χατζηιωάννου τοποθετεί στον 5ο ή 6ο αιώνα μ.Χ., και του οποίου το έργο χάθηκε και σώθηκε μια Επιτομή που έκαμε κάποιος με το όνομα Ερμόλαος. Στην Επιτομή αυτή, μετά από κατάλογο παραλιακών πόλεων της Κύπρου, γράφει και δίνει ένα κατάλογο ονομάτων, μεταξύ των οποίων και το όνομα «Λακεδαίμων» χωρίς καμιά απολύτως πρόσθετη πληροφορία.
Την εκδοχή ότι αυτή η υποτιθέμενη Λακεδαίμων είναι η σημερινή Λακατάμια εκ παραφθοράς υιοθετούν ο Νέαρχος Κληρίδης («Χωριά και Πολιτείες της Κύπρου» 1961, σ.129) και ο Σίμος Μέναρδος («Τοπωνυμικαί και Λαογραφικαί Μελέται» 1970, σ.84).
Η πιθανότερη καταγωγή του ονόματος της Λακατάμιας πρέπει να συνδέεται με τα πολλά αλακάτια που για αιώνες ήταν μέρος της αγροτικής ζωής της περιοχής. Καθώς ήταν πλούσια σε υπόγεια (σε μικρό βάθος) νερά η περιοχή, τα αλακάτια ήταν ο μοναδικός τρόπος άντλησης για την άρδευση κατά τους θερινούς μήνες. Μέχρι το 1945 ήταν καταγραμμένοι περίπου 80 τέτοιοι αλακατόλακκοι που αντλούσαν από βάθος μέχρι 30 πόδια. Ο Ρώσος μοναχός Βασίλιϊ Γρηγόροβιτς Μπάρσκυ επισκέφθηκε το 1735 τη Μονή Αρχαγγέλου όπου φιλοξενήθηκε τρεις μέρες και σημείωσε, μεταξύ άλλων, τα εξής για την παραμονή του.
«Η μονή αυτή ονομάζεται Ελληνιστί ο Αρχάγγελος της “Αλακαταμίας” δηλαδή ο Αρχάγγελος του φρέατος, διότι υπάρχουν πολλά φρέατα εις την μονήν και εις το παρακείμενο χωρίον, ένεκεν του μαλακού εδάφους δι εκσκαφή και των πολλών εν αυτώ πηγών».
Το χειροκίνητο αλακάτι ήταν επίσης ευρύτατα διαδεδομένο στους λάκκους που σχεδόν όλοι οι κάτοικοι του χωριού είχαν στα σπίτια τους για να αντλούν νερό για οικιακή χρήση. Αυτό το χειροκίνητο αλακάτι υιοθετήθηκε και ως το έμβλημα της Λακατάμιας όταν ανακηρύχθηκε σε δήμο το 1986.
Η Τουρκική εισβολή του 1974 έφερε την πλήρη ανατροπή του τοπίου στη Λακατάμια, με μια πληθυσμιακή έκρηξη που δεκαπλασίασε τον πληθυσμό της μέσα σε δύο δεκαετίες μετατρέποντας την, από μια κοινότητα 5.000 κατοίκων αμέσως πριν την εισβολή, σε μια πόλη των 45.000 κατοίκων τα πρώτα χρόνια του 21ου αιώνα. Η Λακατάμια, ευρισκόμενη στην εξωτερική περίμετρο της Μείζονος Λευκωσίας και σε σχετικά ασφαλή απόσταση από τη γραμμή αντιπαράταξης, δέχθηκε μεγάλο κύμα προσφύγων από όλες τις κατεχόμενες περιοχές τόσο σε κυβερνητικούς συνοικισμούς όσο και σε ιδιωτικές προσφυγικές κατοικίες.
Επιπλέον, αν ληφθεί υπόψη και ο μεγάλος αριθμός μετοίκων από τις αποψιλωμένες ορεινές περιοχές, γίνεται κατανοητό το μωσαϊκό του πληθυσμού που συνθέτει σήμερα την πόλη της Λακατάμιας.
Σήμερα η Λακατάμια είναι κατεξοχήν οικιστική περιοχή και μεγάλο μέρος του πληθυσμού της εξακολουθεί να εργάζεται στη Λευκωσία ή στις βιομηχανικές περιοχές έξω από τα όρια της πόλης.
H Λακατάμια είναι σήμερα ένας από τους δέκα δήμους της μείζονος Λευκωσίας. Μέχρι το 1979 η Λακατάμια ήταν Χωριτική Αρχή και από το 1979-1986 ήταν Συμβούλιο Βελτιώσεως. Aνακηρύχθηκε σε Δήμο τις 23 Φεβρουαρίου 1986 μετά από δημοψήφισμα κατά το οποίο 86% των κατοίκων της πόλης είχαν δώσει θετική ψήφο. Σήμερα ο Δήμος διοικείται από τη Δήμαρχο και 22μελές Δημοτικό Συμβούλιο που εκλέγονται για πενταετή θητεία.
Μετά την ανακήρυξη σε δήμο, η Λακατάμια διαιρέθηκε διοικητικά σε τέσσερις ενορίες με αντίστοιχους κοινοτάρχες.
Οι ενορίες αυτές είναι: Ενορία Αγίας Παρασκευής, Ενορία Αγίου Νικολάου, Ενορία Αγίου Μάμαντος και Ενορία Αρχαγγέλου – Ανθούπολης.
Τα δημοτικά όρια της Λακατάμιας έχουν καθοριστεί με την ανακήρυξη της σε Δήμο. Σήμερα η Λακατάμια έχει πληθυσμό περίπου 45.000 κατοίκους και έκταση 29 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Η Λακατάμια συνορεύει με τους Δήμους Στροβόλου, Λατσιών, Έγκωμης και Τσερίου, και τις κοινότητες Δευτεράς, τους Αγίους Τριμιθιάς και το Παλιομέτοχο.
Ο Δήμος, σύμφωνα με τον περί Δήμων Νόμο, αποφασίζει και μεριμνά για:
- Την εφαρμογή του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου εντός των ορίων του.
- Την κατασκευή, συντήρηση, καθαριότητα, φωτισμό, και ελεύθερη χρήση οδών και γεφυρών.
- Την ονομασία οδών.
- Την κατασκευή, συντήρηση και λειτουργία συστημάτων αποχέτευσης ομβρίων υδάτων και συστημάτων αποχέτευσης και επεξεργασίας λυμάτων.
- Την καθαριότητα και υγιεινή κατάσταση του Δήμου και την αποκομιδή και διαχείριση των απορριμμάτων
- Την καλή εμφάνιση του Δήμου και την προστασία και βελτίωση του φυσικού περιβάλλοντος.
- Τη δημόσια υγεία και την υγιεινή των τροφίμων
Ο Δήμος Λακατάμιας κατ’ εξαίρεση από άλλους Δήμους, έχει δική του Υπηρεσία Υδατοπρομήθειας η οποία μεριμνά για την κατασκευή, συντήρηση, και λειτουργία συστημάτων ύδρευσης των εντός των ορίων της πόλης περιοχών.
Ο πολιτισμός είναι ο ισχυρότερος κρίκος που δένει τους ανθρώπους σε κοινότητα. Η δημιουργία και προσφορά πολιτισμού υπήρξε πάντα ύψιστη προτεραιότητα των δημοτικών αρχών. Παρά τους πενιχρούς πόρους του Δήμου, επενδύθηκαν σημαντικά κονδύλια σε έργα που θα έφερναν μαζί τους ανθρώπους ώστε, μέσα από την καθημερινή σε διαφορετικά επίπεδα επικοινωνία, να αποκτήσουν το αίσθημα της κοινότητας.
Δημοτικό Αμφιθέατρο
Το Δημοτικό Αμφιθέατρο είναι το πρώτο μεγάλο έργο που αποφασίστηκε και σχεδιάστηκε αφότου η Λακατάμια έγινε Δήμος.
Εγκαινιάστηκε το 1994 και είναι χωρητικότητας 1.600 θεατών. Από της ανέγερσης του λειτούργησε και συνεχίζει να λειτουργεί ως ο πολιτιστικός πνεύμονας της Λακατάμιας κατά τις θερινές περιόδους.
Θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες μουσικοχορευτικές εκδηλώσεις, κινηματογραφικές παραστάσεις, ποικίλες εορταστικές εκδηλώσεις, φέρνουν στο αμφιθέατρο χιλιάδες δημότες και όχι μόνον προσφέροντας τους, πέραν από την πνευματική τροφή και τη χαρά της συνεύρεσης.
Αίθουσα Εκθέσεων (Πινακοθήκη)
Κάτω από τις κερκίδες του Αμφιθεάτρου, με μια θαυμάσια αξιοποίηση του χώρου, κτίστηκε και λειτουργεί από το 1996 η Δημοτική Αίθουσα Εκθέσεων.
Εξοπλισμένη με σύγχρονα μέσα για τις ανάγκες ενός εκθεσιακού χώρου, φιλοξενεί εκθέσεις ζωγραφικής και άλλων μορφών εικαστικής έκφρασης, διαλέξεις και διάφορες άλλες δραστηριότητες.
Γραμμικό Πάρκο Πεδιαίου
Η προμετωπίδα των πάρκων στο Δήμο είναι το Γραμμικό Πάρκο του Πεδιαίου Ποταμού. Η δημιουργία του πεζόδρομου και του ποδηλατοδρόμου και η πλούσια φύτευση κατά μήκος της κοίτης του Πεδιαίου ποταμού προσδίδει ιδιαίτερο χαρακτήρα στην πόλη.
Παράλληλα με τον πεζόδρομο και ποδηλατόδρομο έχει δημιουργηθεί ειδικός δρόμος για πεζοπόρους με σκύλους. Επιπλέον έχουν δημιουργηθεί δύο πεζογέφυρες πάνω στον Πεδιαίο ποταμό για διευκόλυνση της διακίνησης προς και από το Γυμνάσιο Αρχαγγέλου και το Λύκειο Αγίου Γεωργίου.
Αθλητικές Εγκαταστάσεις
Στο Δήμο Λακατάμιας έχει δημιουργηθεί το 2000 Δημοτικό Στάδιο για τη διεξαγωγή ποδοσφαιρικών αγώνων. Το Στάδιο περιλαμβάνει και εγκαταστάσεις για τη διεξαγωγή αγώνων στίβου και κλασσικού αθλητισμού. Το 2001 λειτούργησε το Δημοτικό Κολυμβητήριο με 2 πισίνες για το κοινό και χωριστή πισίνα Ολυμπιακών προδιαγραφών για τη διεξαγωγή αγώνων κολύμβησης, καφετερία και κλειστή αίθουσα δεξιώσεων.
Κέντρο Υγείας
Καρπός μακρόχρονων προσπαθειών των δημοτικών αρχών ήταν η ανέγερση και λειτουργία του Κέντρου Υγείας, το οποίο παρέχει πρωτοβάθμια ιατρική φροντίδα. Νέα δυναμική στην προσφορά πρωτοβάθμιας ιατρικής φροντίδας έδωσε η ανέγερση και λειτουργία από το 2015 ορόφου στο Κέντρο Υγείας.
Πολυδύναμο Κέντρο Λακατάμιας
Το Πολυδύναμο Κέντρο βρίσκεται δίπλα από το Κέντρο Υγείας. Λειτουργεί ως Κέντρο Ψυχαγωγίας, δημιουργικής απασχόλησης και φροντίδας ηλικιωμένων καθώς και ως Κέντρο προστασίας και απασχόλησης παιδιών σχολικής ηλικίας φιλοξενώντας παιδιά από τα 8 Σχολεία της Λακατάμιας.
Ανοικτό Σχολείο Λακατάμιας
Ο θεσμός του Ανοικτού Σχολείου λειτουργεί στο Δήμο Λακατάμιας από το 2009 και επιχορηγείται από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού. Το Ανοικτό Σχολείο (το οποίο λειτουργεί κάτω από τη Διοίκηση του Πολυδύναμου Κέντρου Λακατάμιας) υπηρετεί τον σκοπό της διά βίου μάθησης και δημιουργεί παράλληλα τις προϋποθέσεις για τη μεγαλύτερη δυνατή αξιοποίηση των σχολικών εγκαταστάσεων για επιμορφωτικές, ψυχαγωγικές, πολιτιστικές και άλλες δραστηριότητες τόσο των παιδιών όσο και ενήλικων πολιτών.
Πέρα από την ανάπτυξη της πολιτιστικής δραστηριότητας, το Ανοικτό Σχολείο ενισχύει και συσφίγγει τους δεσμούς και τις σχέσεις μεταξύ των πολιτών, παρέχει ταυτόχρονα την ευκαιρία σε όλους να αξιοποιήσουν με τον καλύτερο τρόπο τον ελεύθερό τους χρόνο, ενώ παράλληλα προάγει τη συνεργασία, τη συλλογικότητα και όλες τις αξίες που καλλιεργούνται και προάγονται μέσα από υγιείς και ψυχωφελείς δραστηριότητες.
Το Ανοικτό Σχολείο Λακατάμιας, είναι ένα από τα μεγαλύτερα στην Κύπρο, και τα προγράμματα του πραγματοποιούνται πρωινές απογευματινές και νυκτερινές ώρες, με απώτερο σκοπό να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των Δημοτών Λακατάμιας.
Δημοτική Βιβλιοθήκη
Η Δημοτική Βιβλιοθήκη Λακατάμιας στεγάζεται στο κτήριο του Δημαρχείο Λακατάμιας. Η Βιβλιοθήκη λειτουργεί ως αναγνωστήριο και ως δανειστική. Mέλος της μπορεί να γίνει όποιος επιθυμεί, παρουσιάζοντας την ταυτότητα του. Μέλη μπορούν να εγγραφούν και παιδιά όταν συνοδεύονται από κάποιον ενήλικα.
O χώρος διαθέτει : Βιβλιοστάσιο, Κλειστή αίθουσα –αναγνωστήριο με βιβλία αναφοράς, ηλεκτρονικούς υπολογιστές για τους επισκέπτες της βιβλιοθήκης και παιδικό τμήμα. Ο χώρος διαθέτει πρόσβαση για ανάπηρους.
Στα πλαίσια της Δημοτικής Βιβλιοθήκης λειτουργεί από τον Ιούνιο του 2013, πάνω σε τακτική βάση, Αναγνωστική Λέσχη.
Μουσείο Ιστορίας και Πολιτιστικής Κληρονομιάς Δήμου Λακατάμιας
Tο Μουσείο Ιστορίας και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Δήμου Λακατάμιας, βρίσκεται στον παραδοσιακό πυρήνα της ενορίας της Αγίας Παρασκευής. Ο χώρος στον οποίο στεγάζεται το Μουσείο είναι μια παραδοσιακή οικία κτισμένη το 1922.
Το Μουσείο, έχει σκοπό να διασώσει, να μελετήσει και να αναδείξει την Ιστορία και την Πολιτιστική κληρονομιά της Λακατάμιας. Μέσα από τα αντικείμενα που εκτίθενται επιχειρείται η αναπαράσταση της ζωής της κυπριακής κοινωνίας του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα.
Στα πέντε δωμάτια της κύριας οικίας, παρουσιάζονται οι βασικοί χώροι και ο κύριος εξοπλισμός μιας παραδοσιακής οικίας. Στην αυλή εκτίθενται αντικείμενα που αφορούν χαρακτηριστικές αγροτικές ασχολίες της Λακατάμιας.

Λατσιά
Λεωφόρος Γιάννου Κρανιδιώτη 57
Τ.Θ.: 12540
2250 Λατσιά
Κύπρος
Δήμαρχος: Χρίστος Πιτταράς
Τηλ.: +357 22878688
Φαξ: +357 22487213
Email: latsia@latsia.org.cy
Website: www.latsia.org.cy
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Τα παλαιότερα ίχνη πολιτισμού στα Λατσιά εντοπίζονται σε μια μικρή κατασκευή και μια δεξαμενή, οι οποίες χρονολογούνται στην Ελληνιστική περίοδο (325-50 π.Χ.). Ωστόσο, δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία που να υποστηρίξουν ότι τα Λατσιά ήταν οικισμός κατά την εποχή εκείνη. Πρέπει, επομένως, να αναζητήσουμε τις καταβολές τους πίσω στο Μεσαίωνα. Τα Λατσιά ήταν πιθανότατα μεγάλο φέουδο κατά τη Φραγκοκρατία (1192-1489) και την Ενετοκρατία (1489-1570)· αυτό διασώζει η προφορική παράδοση, η οποία ενισχύεται από χάρτες των σχετικών περιόδων. Το 1571, όταν οι Οθωμανοί κατέλαβαν την Κύπρο, τα Λατσιά έγιναν τσιφλίκι (κτήμα, μεγάλο τεμάχιο γης που καλλιεργούνταν από τους ντόπιους και ανήκε σε ένα πλούσιο Τούρκο, τον επονομαζόμενο αγά) και, εικάζεται ότι (σύμφωνα με την προφορική παράδοση), ο πυκνός πληθυσμός αφανίστηκε από τους κατακτητές.
Το 1790, ο Κιόρογλου, ο αγάς αρκετών περιοχών (Αγλαντζιά, Γέρι, Δάλι, Δευτερά, Λατσιά, Παλλουριώτισσα, Στρόβολος, Χρυσοσπηλιώτισσα και Ψημολόφου) – και, σύμφωνα με τον εθνικό μας ποιητή, Βασίλη Μιχαηλίδη, προσωπικός φίλος του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού – αποφάσισε να πουλήσει ένα από τα τσιφλίκια του στους ανθρώπους που το καλλιεργούσαν, επειδή ήταν περισσότερο από ευχαριστημένος από τη δουλειά τους, και επίσης από τα «δώρα» τους, που περιελάμβαναν πισσώδη καυσόξυλα από πεύκο. Πρέπει, εν τούτοις, να λάβουμε υπόψη και τις συνεχείς ξηρασίες και σκωριάσεις, τη μειωμένη παραγωγή των καλλιεργειών και την ανεντιμότητα μερικών δούλων, παράγοντες οι οποίοι συνέβαλαν στην απόφασή του να πωλήσει το τεμάχιο. Φαίνεται πως ο Κιόρογλου αποφάσισε να συνδυάσει την καλοσύνη με την πώληση. Οι γεωργοί ήσαν χωρικοί από το Λυθροδόντα, ένα μεγάλο χωριό γύρω στα 21 Χμ (13 μίλια) νοτιοδυτικά της Λευκωσίας. Έπρεπε να επιλέξουν ανάμεσα στα Λατσιά και το Κουπάτι, μια περιοχή στο κεντροανατολικό μέρος της Λευκωσίας. Επέλεξαν τα Λατσιά, καθώς ήταν πιο κοντά στο Λυθροδόντα αλλά, επίσης, επειδή ήταν αρκετά μεγαλύτερα και πιο εύφορα, επιτρέποντάς τους να καλλιεργούν κάθε είδους γεωργικά προϊόντα.
Έτσι, δεκαέξι (16) Ελληνοκύπριοι και ένας Τουρκοκύπριος καδής (αρχιδικαστής), που ονομαζόταν Κιουφής, αγόρασαν τα Λατσιά, μια περιοχή 11.600 σκάλων (1 σκάλα = 1.337,8 τετρ. μέτρα ή 14.400 τετρ. πόδια) για την τιμή των 14 πουγκιών (ένα πουγκί άξιζε 500 ριάλια, τα λεφτά της εποχής). Ο Κιουφής προσέφερε το ένα πέμπτο της τιμής και το χωριό διαχωρίστηκε σε είκοσι (20) τεμάχια, τέσσερα (4) για τον Κιουφή και ένα (1) για κάθε Ελληνοκύπριο. Ο Κιουφής, κατέχοντας σημαντική περιουσία στο Λυθροδόντα, τους βοήθησε για να διασφαλίσουν την ασφάλειά τους στα Λατσιά και επίσης τους βοήθησε όταν οι απόγονοι του Κιόρογλου έγειραν αξίωση για το τσιφλίκι. Αυτοί οι δεκαεφτά άνθρωποι αναζωογόνησαν τον οικισμό, ένα χωριουδάκι για την ακρίβεια, ερχόμενοι το φθινόπωρο (Οκτώβριο και Νοέμβριο) για να σπείρουν σιτάρι και να φυτέψουν ελαιόδεντρα και το καλοκαίρι (Μάιο μέχρι Αύγουστο) για να μαζέψουν τη σοδειά, να θερίσουν και να αλωνίσουν, και να μαζέψουν τις ελιές. Παρόλα αυτά, επέλεξαν να μην κατοικούν στα Λατσιά, όχι μόνο επειδή θεωρούσαν το Λυθροδόντα καλύτερο και πιο ασφαλές μέρος (το επονομαζόμενο «μικρό Παρίσι»), αλλά επίσης επειδή δεν υπήρχε εκπαιδευτική και δομική υποδομή στο χωριό. Μόνο μια χούφτα ανθρώπων παρέμεναν στα Λατσιά, με σκοπό να καλλιεργούν το σιτάρι και να σιγουρεύονται πως όλα ήταν εν τάξει. Ο Κιουφής χάρισε μέρος της γης του στον αδερφό του, ο οποίος – με τη σειρά του – το πώλησε σε έξι (6) Ελληνοκύπριους για την τιμή ενός πουγκιού ανά 100 σκάλες. Οι έξι αυτοί άνδρες διέμεναν μόνιμα στα Λατσιά, με σκοπό να διεκπεραιώνουν τις γεωργικές εργασίες και τις εργασίες επιδιόρθωσης. Στις 30 Απριλίου 1909 (δύο χρόνια μετά το θάνατο του Κιουφή), οι τέσσερις κληρονόμοι πώλησαν τα κτηματικά δικαιώματά τους σε οχτώ (8) Ελληνοκύπριους για την τιμή των £350. Είναι συχνό να βρίσκουμε μικροτοπωνύμια σχετιζόμενα με τους πρώτους αγοραστές.
Στα μέσα του 19ου αιώνα, μερικοί από τους ιδιοκτήτες άρχισαν να εγκαθίστανται στα Λατσιά, όχι μόνο επειδή η γη ήταν πιο εύφορη, αλλά λόγω και της εγγύτητας των Λατσιών προς τη Λευκωσία – το κέντρο της οικονομικής και εμπορικής ζωής του νησιού – ούτως ώστε να μπορούν να πωλούν τα προϊόντα τους πιο εύκολα. Ωστόσο, δεν ήταν μέχρι το 1930 που ιδρύθηκε Δημοτικό σχολείο. Πρωτύτερα, τα παιδιά έπρεπε να παρακολουθούν σχολείο είτε στο Λυθροδόντα είτε στο Γέρι, ένα γειτονικό χωριό. Αρκετά σπίτια από τα τέλη του 19ου και αρχές του 20ου αιώνα μπορούν να βρεθούν στην παλιά περιοχή των Λατσιών. Επειδή το κύριο εισόδημα των Λυθροδοντιατών προερχόταν από την ελαιοπαραγωγή, άρχισαν να φυτεύουν όλο και περισσότερα ελαιόδεντρα στα Λατσιά.
Μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όλο και περισσότεροι Λυθροδοντιάτες άρχισαν να μετοικούν στα Λατσιά, μαζί με τις μεγάλες οικογένειές τους, έτσι ο πληθυσμός συνέχισε να αυξάνεται. Η Τουρκική εισβολή και η συνεχιζόμενη κατοχή ανάγκασαν 185.000 – 200.000 Κύπριους να καταστούν πρόσφυγες στην ίδια τους τη χώρα, καθιστώντας αναγκαίο το κτίσιμο πολυάριθμων προσφυγικών από την κυβέρνηση σε όλο το νησί. Τρεις απ’ αυτούς κτίστηκαν στα Λατσιά (συν μια προσφυγική αυτοστέγαση), αυξάνοντας τον πληθυσμό δραματικά. Αυτό, σε συνδυασμό με τη γενική τάση του κόσμου από το κέντρο της Λευκωσίας και χωρία κοντά στην πρωτεύουσα να μετακινούνται στις περιοχές των προαστείων της Λευκωσίας, είχε ως αποτέλεσμα την πληθυσμιακή έκρηξη που έκανε τα Λατσιά μια κωμόπολη που συνεχίζει να αυξάνεται ραγδαία.

Λευκωσία
Τ.Θ.: 21015
1500 Λευκωσία
Κύπρος
Δήμαρχος: Κωνσταντίνος Γιωρκάτζης
Τηλ.: +357 22797000
Φαξ: +357 22663363
Email: Municipality@nicosiamunicipality.org.cy
Website: www.nicosia.org.cy
Η Λευκωσία, η πρωτεύουσα της Κύπρου, μια από τις πιο αρχαίες πόλεις στην περιοχή αυτή του κόσμου είναι σήμερα μια κοσμοπολίτικη πρωτεύουσα στην ανατολική Μεσόγειο, πλούσια σε ιστορία και πολιτισμό που συνδυάζεται της με τους γρήγορους ρυθμούς μιας σύγχρονης πόλης.
Η καρδιά της πόλης βρίσκεται εντός των τειχών που έκτισαν το 16ο αιώνα οι Βενετοί και περιλαμβάνει ενδιαφέροντα μουσεία και εκθεσιακούς χώρους, βυζαντινές εκκλησιές, μεσαιωνικά και νεοκλασικά κτίρια, στενά δρομάκια και διατηρεί τη ρομαντική ατμόσφαιρα του παρελθόντος. Έξω από τα τείχη η νέα πόλη με τις σύγχρονες ανέσεις, ζει στους κοσμοπολίτικους ρυθμούς μιας σύγχρονης ευρωπαϊκής πρωτεύουσας.

Μόρφου
Δήμος υπό τουρκική κατοχή από το 1974
Ζ. Σώζου 16
1075 Λευκωσία
Κύπρος
Δήμαρχος: Βίκτωρ Χατζηαβραάμ
Τηλ.: +357 22447333, +357 22447334
Φαξ: +357 22762015
Email: dimosmorphou@cytanet.com.cy
Website: http://www.morphou.org.cy
Ο Δήμος Μόρφου ιδρύθηκε το 1883 και είναι ένας από τους αρχαιότερους δήμους της Κύπρου. Η όμορφη κωμόπολη της Μόρφου είναι κτισμένη στη δυτική κεντρική πεδιάδα της Κύπρου, κοντά στον ποταμό Σερράχη και η διοικητική έκτασή της, ανέρχεται στα 5.636 εκτάρια περίπου. Ο πληθυσμός της αυτή τη στιγμή, υπολογίζεται περίπου στις 10 με 12 χιλιάδες.
Η Μόρφου, πλούσια σε ιστορία και παράδοση ήταν κατοικημένη από τα αρχαία χρόνια και αυτό αποδεικνύεται από τους πολλούς οικισμούς που έχουν ανασκαφεί ή εντοπιστεί γύρω από αυτήν. Για την προέλευση του ονόματος της Μόρφου η πιθανότερη εκδοχή αναφέρει ότι σχετίζεται με τη θεά Αφροδίτη και ότι μία από τις ονομασίες με τις οποίες η θεά Αφροδίτη λατρευόταν στον αρχαίο Ελληνικό κόσμο ήταν Μορφώ. Με την ονομασία Μορφώ λάτρευαν τη θεά Αφροδίτη κυρίως στη Λακωνία της Πελοποννήσου. Συνεπώς αυτή η εκδοχή συνδέει τη Μόρφου με τους Λάκωνες, οι οποίοι ενδεχομένως είχαν κατοικήσει στο δυτικό τμήμα της μεγάλης κεντρικής πεδιάδας του νησιού μας.
Η κωμόπολη της Μόρφου γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη και αυτό οφειλόταν κατά κύριο λόγο στην οικονομία της που ανθούσε λόγω της εύφορης γης και των ατελείωτων εσπεριδοκαλλιεργειών που υπήρχαν στην περιοχή. Με αυτά τα εφόδια, η Μόρφου πρωτοστατούσε πάντα σε τομείς όπως ο πολιτισμός, τα γράμματα, οι τέχνες και ο αθλητισμός.
Δυστυχώς όμως, στις 16 Αυγούστου του 1974, με την ολοκλήρωση και της δεύτερης φάσης της εισβολής στην Κύπρο, η Μόρφου καταλήφθηκε από τους Τούρκους κατακτητές. Οι νόμιμοι κάτοικοι της περιοχής εκτοπίστηκαν από τα σπίτια τους και υποχρεώθηκαν να μετακινηθούν στις νοτιότερες περιοχές της Κύπρου. Από τότε, ο Δήμος Μόρφου έχει αφοσιωθεί στον αγώνα που γίνεται για εξεύρεση μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης του Κυπριακού Προβλήματος που θα επιτρέπει σε όλους τους πρόσφυγες να επιστρέψουν στις πατρογονικές τους εστίες.
Από το 1974 και μετά, ο Δήμος μας έχει θέσει ως προτεραιότητα του τον αγώνα επιστροφή και δικαίωση αλλά δραστηριοποιείται παράλληλα και σε τομείς που σχετίζονται με τον πολιτισμό και την θρησκευτική παράδοση του τόπου μας με στόχο τη διατήρηση της μνήμης της κατεχόμενης γης μας.
Μέσα στα πλαίσια αυτών του των δραστηριοτήτων, ο Δήμος μας έχει μέχρι στιγμής αδελφοποιηθεί με εννέα Δήμους. Πέντε Δήμους της Ελλάδας (Σπάρτη, Καλάβρυτα, Ερμούπολη, Ορεστιάδα και Μεσολόγγι) ένα Δήμο της Γαλλίας (Saint Cyr Sur Loire), ένα Δήμο της Μεγάλης Βρετανίας (Barnet), ένα Δήμο της Μάλτας (Zurrieq) και τέλος το 2008 αδελφοποιήθηκε με το Δήμο Slovenj Gradec της Σλοβενίας.
Παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σαν Δήμος, είμαστε στην ευχάριστη θέση να λέμε ότι και οι εννέα αδελφοποιήσεις μας είναι απόλυτα ενεργές. Η επαφή που έχουμε με τους εννέα αυτούς Δήμους συνεχίζει να είναι τακτική και παρά το γεγονός ότι κάποιες από αυτές τις αδελφοποιήσεις πάνε πίσω 20 χρόνια, δεν έχουν φθαρεί αλλά αντίθετα οι δεσμοί φιλίας μεταξύ μας έχουν δυναμώσει σε βαθμό που όντως πλέον τους βλέπουμε σαν πραγματικούς αδελφούς μας.
Ο Δήμος μας, φροντίζει να συμμετέχει σε όλες σχεδόν τις μεγάλες εκδηλώσεις που πραγματοποιούν οι αδελφοί μας Δήμοι και έχουμε παρουσιάσει πλειάδα εκδηλώσεων (πολιτιστικές εκδηλώσεις, φωτογραφικές εκθέσεις, ανταλλαγές νεολαίας, χορευτικών συγκροτημάτων, χορωδιών κλπ κλπ) σε όλες ανεξαιρέτως τις πιο πάνω πόλεις. Από την άλλη, και οι εννέα αδελφοποιημένες πόλεις, μας τιμούν με την παρουσία τους καθεχρονικά στις ετήσιες αντικατοχικές μας εκδηλώσεις ενώνοντας τη φωνή τους μαζί μας στον αγώνα μας για ελευθερία και δικαίωση ενώ έχουν προσκληθεί και έχουν λάβει μέρος και σε πολλές άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις που έχει διοργανώσει ο Δήμος μας στην Κύπρο.
Ο Δήμος Μόρφου, εκτός από τις εννέα αδελφοποιήσεις, έχει συνάψει εξαιρετικές σχέσεις και με πολλές άλλες πόλεις, μέσα από τη συμμετοχή του σε διεθνής και άλλους οργανισμούς. Ο Δήμος μας είναι μέλος του Δικτύου Πόλεων Αφροδίτη και μέλος της Διεθνούς Οργάνωσης «Πόλεις Αγγελιοφόροι της Ειρήνης» στην οποία μάλιστα ο Δήμος μας Προεδρεύει.

Στρόβολος
Τ.Θ.: 28403
2094 Στρόβολος
Κύπρος
Δήμαρχος: Ανδρέας Παπαχαραλάμπους
Τηλ.: +357 22470470
Φαξ: +357 22470400
Email: municipality@strovolos.org.cy
Website: www.strovolos.org.cy
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Ο Δήμος Στροβόλου ιδρύθηκε το 1986, με βάση τη Νομοθεσία του Περί Δήμων Νόμου Ν. 111/85 και είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος Δήμος της Κύπρου, μετά τον Δήμο Λεμεσού, με πληθυσμό πέραν των 70.000 κατοίκων.
Αναφορές στο Στρόβολο ή Στρόβιλο υπάρχουν από τα μεσαιωνικά χρόνια, από τον γνωστό μεσαιωνικό χρονικογράφο Λεόντιο Μαχαιρά και από τον Φλώριο Βουστρώνιο, λίγο αργότερα. Σύμφωνα με τις πηγές αυτές, κατά την περίοδο της φραγκοκρατίας ο Στρόβολος υπήρξε βασιλικό φέουδο. Κατά την περίοδο της ενετοκρατίας δεν υπάρχουν οποιαδήποτε στοιχεία για τον Στρόβολο. Στην όλη εξέλιξη της ιστορίας του Στροβόλου, καθοριστικό ρόλο διαδραμάτισε ο Εθνομάρτυρας Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός, ο οποίος, κατά τη διάρκεια της ελληνικής επανάστασης του 1821 συνέβαλε τα μέγιστα στη διάσωση του ελληνικού πνεύματος και της χριστιανοσύνης. Ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός και οι άλλοι αρχιερείς και πρόκριτοι της Κύπρου απαγχονίστηκαν από τους Τούρκους την 9η Ιουλίου του 1821.
Ο Στρόβολος είναι σήμερα ένα μεγάλο προάστιο, καταλαμβάνει μία έκταση 25 τετραγωνικών χλμ και χωρίζεται σε έξι ενορίες: τη Χρυσελεούσα, τον Αγ. Δημήτριο, τον Απ. Βαρνάβα και Αγ. Μακάριο, τον Αγ. Βασίλειο, τον Εθνομάρτυρα Κυπριανό και τον Σταυρό.
Ο Στρόβολος αναπτύχθηκε και πήρε τη σημερινή του μορφή μετά τα τραγικά γεγονότα του 1974, όταν η Τουρκία εισέβαλε στην Κύπρο και κατέλαβε το 38% του εδάφους της νήσου. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα πολλοί πρόσφυγες να εγκατασταθούν στην περιοχή του Δήμου.
Από το 1974 λειτουργεί στο Στρόβολο μεγάλη βιομηχανική περιοχή, ενώ οι τομείς των υπηρεσιών και των κατασκευών έχουν αναπτυχθεί σε μεγάλο βαθμό.
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ – ΥΠΟΔΟΜΗ
Το Δημοτικό Συμβούλιο είναι 27μελές και απαρτίζεται από τον Δήμαρχο, τον Αντιδήμαρχο και 25 Δημοτικούς Συμβούλους. Οι αρμοδιότητες του Δήμου, καθώς και τα καθήκοντα και εξουσίες του Συμβουλίου περιγράφονται στα άρθρα 83, 84 και 85 του Περί Δήμων Νόμου Ν. 111/85.
Ο Δήμαρχος προεδρεύει των συνεδριάσεων του Συμβουλίου, είναι το εκτελεστικό όργανο του Δήμου και προΐσταται της Υπηρεσίας. Για διευκόλυνση του έργου του Δημοτικού Συμβουλίου, έχουν εγκαθιδρυθεί διάφορες Δημοτικές Επιτροπές.
Η Δημοτική Υπηρεσία αποτελείται από 93 υπαλλήλους και 178 εργάτες. Τη Γενική Διεύθυνση έχει ο Δημοτικός Γραμματέας. Η Υπηρεσία διαχωρίζεται στα ακόλουθα τμήματα/τομείς, των οποίων προΐστανται αντίστοιχοι Προϊστάμενοι: Τμήμα Διοίκησης και Προσωπικού, Οικονομικό Τμήμα, Τεχνικό τμήμα, στο οποίο υπάγονται ο Τομέας Αδειών Οικοδομής και Διαίρεσης Γης καθώς και ο Τομέας Κατασκευών και Συντήρησης, Τμήμα Περιβαλλοντικής Ανάπτυξης, Τμήμα Δημόσιας Υγείας. Ο Δήμος διαθέτει επίσης Γραφείο Εξυπηρέτησης Δημοτών και Γραφείο Ασφάλειας και Υγείας.
Η Δημοτική Υπηρεσία στεγάζεται σε ένα μοντέρνο κτίριο το οποίο ανταποκρίνεται στις ανάγκες ενός σύγχρονου οργανισμού και παρέχει στο προσωπικό την ευχέρεια να εργάζεται σε ένα ευχάριστο περιβάλλον, δίνοντας του την ευκαιρία να ανταποκρίνεται στις πολλές ανάγκες των δημοτών του Στροβόλου.
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Ο Δήμος Στροβόλου από της ίδρυσής του έχει δώσει μεγάλη σημασία και στον πολιτιστικό τομέα. Έχουν ιδρυθεί και λειτουργούν με επιτυχία επί σειρά ετών η Δημοτική Χορωδία, ο Φωτογραφικός Όμιλος, ο Λαογραφικός Όμιλος και η Συμφωνική Μπάντα Δήμου Στροβόλου – Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου.
Το ετήσιο πολιτιστικό πρόγραμμα του Δήμου περιλαμβάνει ποικίλες εκδηλώσεις από καλλιτέχνες του εγχώριο, αλλά και του ελληνικού πολιτιστικού γίγνεσθαι. Στα πολιτιστικά δρώμενα του Δήμου εντάσσονται συναυλίες που καλύπτουν ένα ευρύ ρεπερτόριο, εικαστικές εκθέσεις, διαλέξεις, χορευτικές και θεατρικές παραστάσεις, φεστιβάλ, επετειακές εκδηλώσεις και εκδηλώσεις αφιερωμένες στα παιδιά.
Οι καλλιτεχνικοί φορείς που ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν στο πολιτιστικό πρόγραμμα του Δήμου, υποβάλλουν τις προτάσεις τους στον Δήμο, μετά από πρόσκληση ενδιαφέροντος που δημοσιεύεται. Όλες οι προτάσεις τυγχάνουν πρώτης αξιολόγησης από την Επιτροπή Πολιτιστικών Θεμάτων και ακολούθως από το Δημοτικό Συμβούλιο.
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΡΟΒΟΛΟΥ
Το Δημοτικό Θέατρο και Αίθουσα Μουσικής του Δήμου Στροβόλου έχει σχεδιαστεί για να μπορεί να φιλοξενήσει ένα ευρύ πεδίο καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων όπως συναυλίες, όπερα, μπαλέτο, θέατρο. Έχει χωρητικότητα 870 περίπου ατόμων περιλαμβανομένων και θέσεων για άτομα με ειδικές ανάγκες. Ο σχεδιασμός του χώρου έχει γίνει με υψηλές προδιαγραφές, ιδιαίτερη δε σημασία δόθηκε στη μελέτη και εφαρμογή των ακουστικών απαιτήσεων και που η μέχρι σήμερα λειτουργία του απέδειξε τα πολύ καλά ακουστικά αποτελέσματα σύμφωνα και με τα ευνοϊκά σχόλια και τον ενθουσιασμό των μαέστρων, σολίστ και μουσικών που εκτέλεσαν έργα στην αίθουσα.
Το όλο συγκρότημα διαθέτει μεγάλο χώρο υποδοχής που συνδέεται με το χώρο υποδοχής του Δημοτικού Μεγάρου, άνετα και σύγχρονα καμαρίνια με χώρους υγιεινής, σύγχρονη αίθουσα δοκιμών, κυλικείο για τους καλλιτέχνες, γραφεία και αποθηκευτικούς χώρους. Ο πύργος της σκηνής είναι εξοπλισμένος με όλα τα απαραίτητα μέσα για τις ανάγκες πάσης φύσεως σκηνικού εξοπλισμού. Το δωμάτιο ελέγχου φωτισμού-ήχου είναι πλήρες εξοπλισμένο με όλα τα ηλεκτρονικά μέσα, απαραίτητα για την άρτια παρακολούθηση των παραστάσεων.
Το Δημοτικό Θέατρο σηματοδότησε την έναρξη μίας νέας εποχής στα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΡΟΒΟΛΟΥ
Το Δημοτικό Συμβούλιο του Στροβόλου αποφάσισε να ανακαινίσει, να βελτιώσει και να επεκτείνει το παλιό Δημοτικό Κτίριο που βρίσκεται στο παλιό κέντρο της πόλης του Στροβόλου, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως Δημοτική Βιβλιοθήκη και ως Πολιτιστικό Κέντρο.
Το Πολιτιστικό Κέντρο είναι ένα από τα πρώτα Δημόσια Κτίρια στην Κύπρο τα οποία έχουν αποκατασταθεί, σχεδιαστεί, κατασκευαστεί και λειτουργήσει ως κτίριο χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης σε ολόκληρη την Ευρώπη και έχει συμπεριληφθεί ως παράδειγμα ορθής πρακτικής στις Ευρωπαϊκές Πράσινες Δημόσιες Προμήθειες. Αποτελείται από το αναπαλαιωμένο κτίριο, όπου διατίθενται χώροι προς ενοικίαση για το κοινό, καθώς και το νέο κτίριο, στο οποίο στεγάζεται η Δημοτική Βιβλιοθήκη.
Για περισσότερες πληροφορίες αποταθείτε στην Ιστοσελίδα του Πολιτιστικού Κέντρου Στροβόλου www.culturalcenterofstrovolos.org.cy
ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
Για την καλλιέργεια, την προώθηση και την ανάπτυξη του αθλητισμού έχει δημιουργήθηκε το 1991 το Δημοτικό Αθλητικό Κέντρο δημιουργήθηκε σε χώρο παρά το Πάρκο Αγίου Δημητρίου στην οδό Κορυτσάς 20, 2012 Στρόβολος, μεταξύ Μακάρειου Νοσοκομείου και της Αγγλικής Σχολής. Το τηλέφωνο για κρατήσεις ή ενημέρωση για το κοινό είναι 22318358.
Διαθέτει (4) γήπεδα Φούτσαλ, (4) γήπεδα αντισφαιρίσης, στίβο (από κεραμιδόσκονη), (8) όργανα γυμναστικής εξωτερικού χώρου, όργανα καλλισθενικής γυμναστικής, αποχωρητήρια – αποδυτήρια, δωμάτιο διοίκησης κτλ.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Στην περιοχή του Δήμου Στροβόλου έχουν δημιουργηθεί χώροι για την ψυχαγωγία των δημοτών. Καταπράσινα πάρκα που δίδουν μια αλλιώτικη όψη σε ολόκληρη την περιοχή.
Έχουν δημιουργηθεί / διαμορφωθεί περίπου 278 χώροι πρασίνου και νησίδες στις κύριες οδικές αρτηρίες, εμβαδού 500,000m², ενώ παράλληλα έχουν φυτευτεί περί τις 40.000 δένδρα σε δημόσιους χώρους, δημοτικούς χώρους στάθμευσης και αλλού. Υπάρχουν 32 οργανωμένοι χώροι πρασίνου με αμφιθέατρα, λίμνες, συντριβάνια και 64 παιδότοποι.
Κορωνίδες αποτελούν τα Πάρκα Ακροπόλεως και Αγίου Δημητρίου τα οποία είναι μοναδικά στο είδος τους.
ΣΠΗΛΙΕΣ ΠΑΡΚΟΥ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ
Με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου έχουν διαμορφωθεί οι Σπηλιές του Πάρκου Ακροπόλεως σε χώρο εκδηλώσεων με στόχο την προαγωγή του πολιτισμού, των τεχνών και των γραμμάτων. Υπάρχει η απαραίτητη υποδομή ώστε να μπορούν να λειτουργούν οι σπηλιές ως χώρος διαλέξεων, σεμιναρίων, εκθέσεων, ποιοτικών μουσικών εκδηλώσεων, παρουσιάσεων βιβλίων και άλλων συναφή εκδηλώσεων.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΝΟΙΑ
Από το 1994, ο Δήμος Στροβόλου έχει πρωτοστατήσει στον κοινωνικό τομέα με τη λειτουργία του Ιδρύματος «Πολυδύναμο Δημοτικό Κέντρο Στροβόλου», που αποτελεί σήμερα τον φορέα υλοποίησης της Κοινωνικής Πολιτικής του Δήμου Στροβόλου.
Το Ίδρυμα επιχορηγείται κυρίως από τον Δήμο Στροβόλου, τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και σχετικών ευρωπαϊκών προγραμμάτων.
Στα πλαίσια λειτουργίας του Ιδρύματος, λειτουργούν τα ακόλουθα προγράμματα και δραστηριότητες Κοινωνικής Πολιτικής, τα οποία καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα προσφοράς υπηρεσιών σε διάφορες κοινωνικές ομάδες στον Στρόβολο:
- ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ/ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ
- Κέντρο Ενηλίκων Στροβόλου
- ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ/ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ/ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ (ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ)
- Κέντρα Προστασίας και Απασχόλησης Παιδιών
- ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ/ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ/ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΕΥΑΛΩΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ
- Συμβουλευτικό Κέντρο
- Στήριξη Άπορων Ατόμων και Οικογενειών
- ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ/ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ/ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ TOY ΔΗΜΟΥ ΣΤΡΟΒΟΛΟΥ
- Δημοτικές Ομάδες Πρόληψης και Κοινωνικής Στήριξης
- Θεσμός «Παρατηρητή της Γειτονιάς»
ΑΝΟΙΚΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
Το Πρόγραμμα Ανοικτό Σχολείο του Δήμου Στροβόλου είναι πρόγραμμα χρηματοδοτούμενο από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού και λειτουργεί στο Δήμο από το 2008. Σκοπός του Προγράμματος είναι η αξιοποίηση των σχολικών χώρων ως Κέντρων Πολιτισμού, Αθλητισμού και Δημιουργίας κατά τα απογεύματα και, γενικά, όταν δεν χρησιμοποιούνται για τους σκοπούς του αναλυτικού προγράμματος.
Οι κύριοι σκοποί του προγράμματος είναι:
- Η ενεργοποίηση των μελών κάθε Δήμου για συμμετοχή στο κοινωνικό γίγνεσθαι και για βελτίωση της ποιότητας της ζωής.
- Η ανάπτυξη του πολιτιστικού και αθλητικού επιπέδου της κοινωνίας μας.
- Η παροχή της δυνατότητας σε οργανώσεις, σωματεία και πρόσωπα, που έχουν πνευματικές, καλλιτεχνικές και αθλητικές δραστηριότητες, να προβάλουν το έργο τους στο ευρύ κοινό.
- Η σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των κατοίκων του Δήμου
Σε αυτό το πρόγραμμα προσφέρεται η δυνατότητα σε παιδιά και ενήλικες όπως εκπαιδευτούν σε εκμάθηση διαφόρων χορών, ηλεκτρονικών υπολογιστών, μουσικών οργάνων, μαγειρική – ζαχαροπλαστική, θεατρικό εργαστήρι, ζωγραφική, διάφορα αθλήματα κλπ. Για τη σχολική 2017-2018 οι συμμετοχές παιδιών και ενηλίκων ανήλθαν στις 2160.
Για περισσότερες πληροφορίες εδώ http://bit.ly/2tXonmW
ΕΥΡΩΠΑΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ
Ο Δήμος δραστηριοποιείται ενεργά στην υλοποίηση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων μέσω των οποίων παρέχεται η δυνατότητα συνεργασίας με άλλες Ευρωπαϊκές πόλεις, με κύριο στόχο την ανταλλαγή τεχνογνωσίας, την υιοθέτηση καλών πρακτικών σε διάφορους τομείς, αλλά και την υιοθέτηση κουλτούρας του ευρύτερου ευρωπαϊκού γίγνεσθαι, με ευεργετικές συνέπειες τόσο στο εσωτερικό πεδίο όσο και στις προσπάθειες των στελεχών του Δήμου για ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των δημοτών του.
Μερικά από τα προγράμματα στα οποία ο Δήμος συμμετέχει είναι το LIFE+ – έργo UrbanProof (http://urbanproof.eu/el/) το οποίο στοχεύει στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των δήμων στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής εξοπλίζοντάς τους με ένα ισχυρό εργαλείο για την υποστήριξη της ενημερωμένης λήψης αποφάσεων στο σχεδιασμό της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή με συντονιστή το Τμήμα Περιβάλλοντος, Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, το έργο «Κοινωνίες με Χρώματα» το οποίο συγχρηματοδοτείται από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης-Προγράμματα Ένταξης από Τοπικές Αρχές, το έργο «Walk the (Global) Walk» (Europeaid) και το έργο INΝOVIMENTOR (Interreg Balkan- Med).
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ
+Green Office
O Δήμος Στροβόλου πιστοποιήθηκε με το περιβαλλοντικό σήμα Green Office.
Η πιστοποίηση του Δημοτικού Μεγάρου με το περιβαλλοντικό σήμα ποιότητας, έχει ως στόχο την εφαρμογή και τήρηση κριτηρίων που σχετίζονται με την μείωση ενέργειας και κατανάλωσης πόρων, την ανακύκλωση, την εφαρμογή πρακτικών φιλικών προς το περιβάλλον και την περιβαλλοντική εκπαίδευση.
Η πιστοποίηση Green Office αφορά το Δημαρχιακό Μέγαρο και προϋποθέτει την αναγνώριση και υιοθέτηση αειφόρων πρακτικών στην καθημερινή λειτουργία του έτσι ώστε να βελτιωθεί η καθολική περιβαλλοντική απόδοση του, εξοικονομώντας οικονομικούς, φυσικούς και άλλους πόρους.
Ο Δήμος Στροβόλου είναι παγκυπρίως η πρώτη Τοπική Αρχή που πιστοποιείται με το πιο πάνω σήμα. Το πρόγραμμα εφαρμόζεται από τον ΜΚΟ CYMEPA και υποστηρίζεται από την Επίτροπο Περιβάλλοντος. Για συνέχιση και διατήρηση της πιστοποίησης είναι απαραίτητη η αφοσίωση και δέσμευση και η εφαρμογή του σχεδίου δράσης που έχει ετοιμαστεί από την δημοτική Υπηρεσία.
+ Σύμφωνο των Δημάρχων για το κλίμα και τη Ενέργεια
Ο Δήμος Στροβόλου με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου υπόγραψε το νέο σύμφωνο των Δημάρχων για το Κλίμα και την Ενέργεια.
Το νέο Σύμφωνο αποτελεί συνέχεια του προηγούμενου Σύμφωνου των Δημάρχων το οποίο ο Δήμος Στροβόλου, με σχετική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, είχε υπογράψει το 2009.
Το νέο Σύμφωνο αποτελεί την εθελοντική δέσμευση Τοπικών Αρχών στην επίτευξη της μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά τουλάχιστον 40% έως το 2030 και την υιοθέτηση μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης και διαχωρίζεται σε 3 βασικούς πυλώνες:
(α) Μετριασμός της κλιματικής αλλαγής
(β) Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή
(γ) Ασφαλής, βιώσιμη και οικονομικά προσιτή
Οι Τοπικές Αρχές οι οποίες συμμετέχουν στο νέο σύμφωνο θα πρέπει να προετοιμάσουν Απογραφή Εκπομπών Αναφοράς και Εκτίμηση των Κινδύνων και της Τρωτότητας από την Κλιματική Αλλαγή εντός των δημοτικών τους ορίων. Επίσης, δεσμεύονται να υποβάλλουν, εντός δύο ετών από την ημερομηνία της απόφασης του Τοπικού Συμβουλίου, ένα Σχέδιο Δράσης Αειφόρου Ενέργειας και Κλίματος (ΣΔΑΕΚ) που θα περιγράφει συνοπτικά τις βασικές δράσεις που προγραμματίζουν να αναλάβουν. Οι Τοπικές Αρχές που συμμετέχουν δεσμεύονται επίσης να συντάσσουν αναφορές κάθε δύο έτη για την πρόοδο της υλοποίησης των δράσεων τους.
Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών (G.I.S.)
Ο Δήμος Στροβόλου το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας και το ΤΥΠ συνεργάστηκαν με σκοπό την υλοποίηση ολοκληρωμένου συστήματος G.I.S. για το Δήμο Στροβόλου με σκοπό όπως το σύστημα να χρησιμοποιείται ως πιλοτική εφαρμογή για τους άλλους Δήμους.
Το έργο συγχρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης κατά 85% και από Εθνικούς Πόρους κατά 15%. Το συνολικό κόστος του έργου ήταν €219.600,00 (χωρίς Φ.Π.Α.) το οποίο συμπεριλαμβάνει το αναγκαίο Hardware και Software.
Το οφέλη του έργου είναι πολλαπλά για το Δήμο αλλά και για τους δημότες, καθώς επιτρέπει την καλύτερη συνεργασία των Τμημάτων/Τομέων του Δήμου αφού η πληροφόρηση που αφορά όλα τα Τμήματα υπάρχει σε κεντρική βάση γεωγραφικών δεδομένων επιτρέποντας στο προσωπικό το Δήμου να βλέπει και να επεξεργάζεται την πληροφορία που υπάρχει σε κάποιο τεμάχιο ή δρόμο.
Επίσης η στατιστική ανάλυση των δεδομένων θα βοηθήσει το Δήμο στην παραγωγική εξαγωγή συμπερασμάτων για τις καθημερινές εργασίες, και θα υποβοηθήσει στη χάραξη πολιτικής για περαιτέρω ανάπτυξη.
Πιστοποίηση Δήμου
Ο Δήμος Στροβόλου εφαρμόζει ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης ποιότητας σύμφωνα με το διεθνές πρότυπο ISO 9001:2015, με σκοπό τη συνεχή ποιοτική βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών σε όλους τους πολίτες.
Ο Δήμος Στροβόλου δεσμεύεται να παρέχει ποιοτική και αποτελεσματική εξυπηρέτηση σε όλους χωρίς καμία διάκριση.

Τσέρι
Γρ. Αυξεντίου 38-40, 1ος όροφος
2480 Τσέρι, Λευκωσία
Κύπρος
Δήμαρχος: Σταύρος Μιχαήλ
Τηλ.: +357 22381744
Φαξ: +357 22381729
Email: info@tseri.org.cy
Website: www.tseri.org.cy
Tο Τσέρι βρίσκεται νότια της Λευκωσίας, κάπου οκτώ χιλιόμετρα από αυτή και συνορεύει στα βόρεια με το Στρόβολο, στ’ ανατολικά με τα Λατσιά, στα δυτικά με τη Δευτερά, βορειοδυτικά με τη Λακατάμια και στα νότια με τον Αναλυόντα, Μαρκί και Κοτσιάτη.
Το Τσέρι είναι μια νέα κοινότητα ηλικίας όχι μεγαλύτερης των 250 χρόνων, ιδρυμένη κατά την περίοδο της ύστερης τουρκοκρατίας στην Κύπρο. Παρά το γεγονός ότι κάποιοι ιστορικοί των μεσαιωνικών χρόνων , όπως Μας ντε Λατρίς κι ο Φλώριος Βουστρώνιος κάνουν αναφορά του τοπωνυμίου Τσέρι, ο πρώτος ότι υπήρχε από το 1190 κι ο δεύτερος ότι στα μέσα του δέκατου πέμπτου αιώνα, δόθηκε ως φέουδο στον Ιωάννη ντε Λήδρο.
Η ιστορία του χωριού είναι περισσότερο γνωστή κατά τους δύο τελευταίους αιώνες, όπως αυτό μαρτυρείται μέσα από τα κατάστιχα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής, τα κρατικά αρχεία και αρχεία βιβλιοθηκών. Από τα πρώτα χρόνια της δημιουργίας της η κοινότητα κατοικήθηκε από Έλληνες, ενώ για μια περίοδο γύρω στο 1861, που το χωριό δόθηκε από τους Τούρκους στον Mehmed για τον Ahmed( πληροφορία από τα αρχεία της Εθνικής βιβλιοθήκης της Σόφιας 1571-1878) εγκαταστάθηκαν και μερικοί Τούρκοι, αλλά για μικρή περίοδο. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας το Τσέρι διοικητικά υπαγόταν στον Καζάν Κυθρέας.
Οι πρώτοι κάτοικοι ήταν ορισμένοι βοσκοί (πρώτος αναφέρεται ο Γιάννουκκος) οι οποίοι αρχικά έκτισαν τις μάντρες τους, γύρω στο 1750 μ.χ.
Για την προέλευση των πρώτων κατοίκων υπάρχουν δυο εκδοχές. Η πρώτη αναφέρει πως αυτοί προέρχονταν από το γειτονικό χωριό Καμπιά, ενώ η δεύτερη αναφέρει, πως το χωριό κατοικήθηκε από τους τελευταίους κατοίκους του χωριού Τρυπί, το οποίο βρισκόταν στη νότια πλευρά του Τσεριού, κάπου ενάμισι χιλιόμετρο από αυτό. Το Τρυπί σημειώνεται σε παλιούς χάρτες της Κύπρου των χρονολογιών 1573 και 1650 μ. χ. Σε μικρή απόσταση από το Τρυπί, ήταν κτισμένος μεσαιωνικός οικισμός στην τοποθεσία «Λυσατζιά» πράγμα που μαρτυρείται από αρχαιολογικά ευρήματα του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου.
Ονομασία
Σύμφωνα με τη Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια (εκδ. 1989), το Τσέρι πήρε το όνομά του από τη λέξη «τζιερίν» (κερί) λόγω των πολλών μελισσιών τα οποία παρήγαγαν μέλι και κερί. Άλλες εκδοχές υποδηλούν ότι το όνομα προήλθε από το τοπωνύμιο «Ξέρι», το οποίο προηγήθηκε της ονομασίας «Τσέρι» και πιστεύεται ότι προήλθε από την έλλειψη υδάτινων πόρων που χαρακτήριζε ανέκαθεν την περιοχή. Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή, το χωριό ήταν αρχικά κτισμένο στην περιοχή «Τρυπί» που βρίσκεται σήμερα προς τα νότια και συνορεύει με τις κοινότητες Μαρκίου και Αναλυόντα. Η περιοχή «Τρυπί» αναφέρεται σε χάρτες του 16ου και 17ου αιώνα. Και οι δύο ονομασίες αναφέρονται σε επίσημα έγγραφα σε διάφορες περιόδους. Η ονομασία «Ξέρι» συναντάται τόσο σε πιστοποιητικά γέννησης και τίτλους ιδιοκτησίας μέχρι τη δεκαετία του 1960, όσο και σε σημερινούς τοπογραφικούς χάρτες. Η ονομασία «Τσέρι» συναντάται σε έγγραφα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου το 1820 (Κώστας Παπαγεωργίου, Τσέρι, από χωριό σε προάστιο, 1991 και Σοφοκλής Κάκουρος, Μια περασμένη εποχή, 1991)
Παραδόσεις
Στο παρελθόν, οι κάτοικοι του χωριού ασχολήθηκαν με παραδοσιακά επαγγέλματα, όπως του κατασκευαστή «τσέστων», «σαρκών», «φρουκαλιών» τη δημιουργία χειροποίητων κεντημάτων και με την παρασκευή του χαλουμιού, αλλά και της ελαιοκαλλιέργειας και παραγωγής ελαιόλαδου. Κάποιες από αυτές τις δραστηριότητες ασκούνταν παράλληλα και με άλλες αγροτικές εργασίες. Το Τσέρι έχει να επιδείξει έργα κεντητικής, κυρίως πλουμιά με βελόνι και σμιλί. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικό είναι το «τσεριώτικο κλόσι», το οποίο κοσμούσε το άκρο των κεντημάτων, συνήθως των τραπεζομάντιλων, των «δισκόρουχων» και των πετσετών.. Στο Τσέρι συναντιόνται τα παραδοσιακά έθιμα που εμφανίζονται σε διάφορες περιοχές της Κύπρου μεταξύ αυτών και τα Πασχαλινά Παιχνίδια. Την Κυριακή του Πάσχα, συγκεντρώνονταν στην πλατεία δίπλα από την εκκλησία και τα καφενεία της κοινότητας. Για πολλά χρόνια, μέχρι και το 1974, διαδραματιζόταν και το πρωτότυπο έθιμο του κεράσματος. Ο κάθε Τσεριώτης έπρεπε να κεράσει κάτι στους συγγενείς, τους φίλους και γνωστούς. Συνήθως ένα ποτήρι με τριαντάφυλλο (ποτό), ένα λουκούμι, δυο καραμέλες ή κάτι άλλο. Σήμερα, τα Παιχνίδια της Λαμπρής, αναβιώνουν κάθε Κυριακή του Πάσχα, με την πρωτοβουλία της Τοπικής Αρχής, πολιτών και οργανωμένων συνόλων και την ενεργό συμμετοχή κατοίκων και επισκεπτών.
Μύθοι και Θρύλοι
Για την προέλευση των πρώτων κατοίκων υπάρχουν δυο εκδοχές. Η πρώτη αναφέρει πως αυτοί προέρχονταν από το γειτονικό χωριό Καμπιά, ενώ η δεύτερη αναφέρει, πως το χωριό κατοικήθηκε από τους τελευταίους κατοίκους του χωριού Τρυπί, το οποίο βρισκόταν στη νότια πλευρά του Τσεριού, κάπου ενάμισι χιλιόμετρο από αυτό. Το Τρυπί σημειώνεται σε παλιούς χάρτες της Κύπρου των χρονολογιών 1573 και 1650 μ. χ. Σε μικρή απόσταση από το Τρυπί, ήταν κτισμένος μεσαιωνικός οικισμός στην τοποθεσία «Λυσατζιά» όπως μαρτυρείται από αρχαιολογικά ευρήματα του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου. Για μεγάλες χρονικές περιόδους, η ελαιοκαλλιέργεια, αποτελούσε μια από τις κύριες ασχολίες των κατοίκων. Ο κυριότερος λόγος που φέρεται να ώθησε τους κατοίκους στην καλλιέργεια της ελιάς, ήταν η ύπαρξη μιας φραγκοελιάς, στην νοτιοανατολική μεριά του χωριού. Οι κάτοικοι αποφάσισαν και φύτεψαν λίγα ελαιόδεντρα, αφού αυτά ευδοκιμούσαν στον τόπο. Έφεραν άγριες ελιές από το γειτονικό δάσος του Μαχαιρά και φύτεψαν στην αρχή γύρω στα είκοσι. Τον επόμενο χρόνο τα ελαιόδεντρα έγιναν σαράντα, τον τρίτο χρόνο εκατό και έτσι σε μια δεκαετία, δεν έμεινε ούτε ένας κάτοικος που δεν φύτεψε ελαιόδεντρα. Ακόμα και οι βοσκοί που δεν ήθελαν να βλέπουν δέντρα μπροστά τους, σιγά-σιγά απόκτησαν τα δικά τους ελιοχώρια.
Χαρακτηριστικά
Από την ίδρυσή του Τσερίου μέχρι σήμερα, παρουσιάζει σταθερή ανοδική πληθυσμιακή αύξηση και σύμφωνα με την τελευταία απογραφή πληθυσμού (2001), οι κάτοικοι του αριθμούν τις έξι χιλιάδες. Σήμερα, ο αριθμός των μόνιμων κατοίκων υπολογίζεται ότι ανέρχεται στις 9.000. Η ουσιαστική ανάπτυξη του Τσερίου σηματοδοτείται γύρω στο 1976 με τη δημιουργία Οικισμών Αυτοστέγασης για τους εκτοπισμένους. Λόγω της γειτνίασης με την αστική περιοχή Λευκωσίας και συγκριτικά πλεονεκτήματα , σε σχέση με άλλες περιοχές όπως το χαμηλότερο κόστος απόκτησης στέγης, οι γενικότερες συνθήκες διαβίωσης, το φυσικό περιβάλλον και το αίσθημα κοινότητας, δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για την πληθυσμιακή ανάπτυξη και οικιστική εξέλιξη η οποία παρατηρείται από το 2000 μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Στατιστικής Υπηρεσίας, το Τσέρι παρουσίασε το 2010, πληθυσμιακή μεταβολή της τάξης του 63%. Επιπρόσθετα, οι ενδείξεις καταδεικνύουν αναμενόμενη αύξηση του τοπικού πληθυσμού με την εγκατάσταση στην περιοχή κυρίως νεαρών ζευγαριών που θα συμβάλει στη διατήρηση ή/ και μείωση του σχετικά μικρού πληθυσμού (7%) της ηλικιακής ομάδας άνω των 65 ετών.
Αρχαιολογικοί Χώροι
Στο Τσέρι εντοπιστήκαν συνολικά τρία Αρχαία Μνημεία, ενώ από το Τμήμα Αρχαιοτήτων δύο αρχαιολογικά ευαίσθητες περιοχές. Τα Αρχαία Μνημεία αποτελούνται από μια κτιστή σκεπαστή κλίμακα (στέρνα) η οποία τοποθετείται χρονικά γύρω στο 300 π.Χ, χώρο και κατάλοιπα της ρωμαϊκής περιόδου, και χώρο και κατάλοιπα αρχαίου νεκροταφείου. Η «Στέρνα» αρχικά είχε ανακαλυφθεί τυχαία το 1949 από κατοίκους της κοινότητας ένα εντυπωσιακό υπόγειο κτίσμα με σκαλοπάτια, το οποίο καταγράφηκε στα αρχεία του Τμήματος Αρχαιοτήτων ως στέρνα της Ρωμαϊκής περιόδου. Το κτίσμα αυτό με τον καιρό γέμισε με χώμα, μέχρι που το 2006, το Τμήμα Αρχαιοτήτων το εντόπισε ξανά και προχώρησε στην κήρυξή του σε Μνημείο. Το 2010 πραγματοποιήθηκαν έρευνες με στόχο να ανασκαφεί το εσωτερικό του κτίσματος για να διαπιστωθεί η ακριβής του χρήση και χρονολόγηση. Οι μέχρι στιγμής έρευνες έχουν αποκαλύψει καμαροσκέπαστη κλίμακα με 40 υπόγεια σκαλοπάτια κατασκευασμένα από ασβεστόλιθο. Η κλίμακα πλαισιώνεται από δύο τοίχους κατασκευασμένους από ογκώδεις λαξευμένους πωρόλιθους συνδεδεμένους με ασβεστοκονίαμα. Η εσωτερική επιφάνεια των τοίχων και της οροφής και οι ενώσεις των σκαλοπατιών είναι επενδυμένα με υδραυλικό κονίαμα, μονωτικό υλικό, ιδιαίτερα ανθεκτικό στην υγρασία. Η οροφή είναι καμαροσκεπής, μήκους 10,10 μ. και κτισμένη από μεγάλους πωρόλιθους λαξευμένους με ιδιαίτερη δεξιοτεχνία. Μέχρι στιγμής το βάθος του κτίσματος, από την αρχική επιφάνεια του τεμαχίου, φτάνει τα 8,80 μ. Στο γέμισμα της κλίμακας υπήρχαν μικρές ποσότητες κεραμικής που χρονολογείται από την Αρχαϊκή μέχρι και την Παλαιοχριστιανική περίοδο (7ος αι. π.Χ – 7ος αι. μ.Χ.). Ανάμεσα στα ευρήματα είναι και ένα κεφάλι αλόγου και ένα κεφάλι ανδρός, από Αρχαϊκά πήλινα ειδώλια. Κεραμική που χρονολογείται από την Αρχαϊκή μέχρι και την Παλαιοχριστιανική περίοδο συλλέχθηκε και από τον περιβάλλοντα χώρο της ανασκαφής. Η ακριβής χρονολόγηση του υπόγειου κτίσματος θα πραγματοποιηθεί με την ολοκληρώσει οι ανασκαφές και γίνει η απαραίτητη μελέτη των ευρημάτων. Η ανακάλυψη του μνημειακού αυτού κτίσματος, εμπλουτίζει σημαντικά τις γνώσεις μας όσον αφορά στην ιστορία της ανάπτυξης και αξιοποίησης των υδάτινων πόρων σε περιοχές όπως αυτής του Τσερίου, η οποία παρουσιάζει ιδιαίτερες συνθήκες ξηρασίας. Οι κάτοικοι διαχρονικά είχαν να αντιμετωπίσουν τις δυσάρεστες συνέπειες της ανομβρίας και εφάρμοζαν μεθόδους εντοπισμού, συλλογής, αποθήκευσης και μεταφοράς πολύτιμου νερού για ικανοποίηση των αρδευτικών και υδρευτικών τους αναγκών και κατά συνέπεια για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους (Τμήμα Αρχαιοτήτων). Αρχαιολογικά ευρήματα εντοπιστήκαν στην περιοχή Τσερίου από το 1933 όταν ο Γιωρκής Τταραπουλούζης παρέδωσε στο Αρχαιολογικό Μουσείο λίθινη πλάκα που απεικονίζει τον Εσταυρωμένο με τους δύο ληστές, η οποία βρίσκεται στο Μουσείο Λεμεσού. Αργότερα, το 1942 βρέθηκε πήλινο αγαλματίδιο. Άλλα ευρήματα αποτελούνται από γαστριά προερχόμενα από οικισμό της Ελληνιστικής περιόδου, αμφορείς σε νεκρόπολη και απομεινάρια πατώματος πιθανώς βασιλικής εκκλησίας του Μεσαίωνα.
Εκκλησίες/Εξωκλήσια
Σύμφωνα με την παράδοση στα πρώτα χρόνια της δημιουργίας της κοινότητας, κτίστηκε ένα μικρό εκκλησάκι αφιερωμένο στην Αγία Άννα. Σήμερα δεν βρίσκονται απομεινάρια της πρώτης εκκλησίας. Το 1882, κτίστηκε στο κέντρο του χωριού ένας αφιερωμένος στους Άγιο Ανδρόνικο και Αγία Αθανασία. Αυτός ο ναός κοσμεί μέχρι σήμερα τον κεντρικό πυρήνα της κοινότητας. Το μύρωμα της εκκλησίας έγινε τον Αύγουστο του 1913,. Επιπρόσθετο του αρχικού κτισίματος είναι το καμπαναριό της εκκλησίας. Ως μεγάλοι ευεργέτες και δωρητές στην εκκλησία των Αγίων Ανδρονίκου και Αθανασίας, μνημονεύονται η ΧατζηΕλένη ΧατζηΜιχαήλ, ο Χρίστος Πιερίδης και η Μαριτσού Χιντή, οι οποίοι προσέφεραν μεγάλα χρηματικά ποσά, για διεκπεραίωση σημαντικών αναγκών του ιερού ναού σε διάφορες χρονικές περιόδους. Πρώτος ιερέας στον ναό υπηρέτησε ο μακαριστός Παπά Γεώργιος, τον οποίο διαδέχτηκαν οι Παπά Σταυρινός, Παπά Μιχαήλ, Παπά Στέφανος, Παπά Δημήτριος, Παπά Κυριάκος Παπά Δημήτριος (υιός) κατά κόσμο Σοφοκλής, Αρχιμανδρίτης Χρύσανθος, ο οποίος καταγόταν από την Πάφο, Παπά Χαράλαμπος, Ιερομόναχος Ανδρέας και οι τωρινοί ιερείς Παπά Μιχαήλ και Παπά Αδάμος. Ερείπια εκκλησίας αφιερωμένης στην Αγία Αικατερίνη βρέθηκαν στο παλιό κοιμητήριο της κοινότητας, το οποίο βρίσκεται σήμερα δίπλα από το νεόκτιστο Ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Αγ. Ελένης. Στον χώρο όπου βρέθηκαν τα ερείπια κτίστηκε ένα παρεκκλήσι, το οποίο αγιογραφήθηκε και λειτουργείται τις 25 Νοεμβρίου, ημέρα της Κοιμήσεως της Αγ. Αικατερίνης. Το 2009 ολοκληρώθηκε μεγαλεπήβολος ναός για να καλυφθούν οι θρησκευτικές ανάγκες των κατοίκων της κοινότητας και αφιερώθηκε στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη. Τα θυρανοίξια του ναού πραγματοποιήθηκαν την 1η Ιανουαρίου το 2010 από τον Πανιερώτατο Μητροπολίτη Ταμασού, Ησαϊα στην παρουσία και του Μητροπολίτη Κωνσταντίας και Αμμοχώστου, κου. Βασιλείου.
ΕΝΟΤΗΤΕΣ
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Διεύθυνση:
Ρηγαίνης 78, 1010 Λευκωσία,
Τ.Θ. 22033, 1516 Λευκωσία, Κύπρος
Τηλ: +357 22 445170
Φαξ: +357 22 677230
Email: endeky@ucm.org.cy