Πληροφορείσθε ότι σήμερα στις 2:30 μ.μ. έγινε στην Πύλη Αμμοχώστου η τελετή έναρξης της συνάντησης Γενικών Γραμματέων και Διευθυντών του Συμβουλίου Δήμων και Περιφερειών της Ευρώπης.
Χαιρετισμός του Υπουργού Εσωτερικών κ. Νεοκλή Συλικιώτη στη Συνεδρία Γενικών Γραμματέων και Διευθυντών του Συμβουλίου Ευρωπαϊκών Δήμων και Περιφερειών Πολιτιστικό Κέντρο της Πύλης Αμμοχώστου:
Κυρίες – Κύριοι, Καλό Απόγευμα,
Σας ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση που μου απευθύνατε να χαιρετίσω τη σημερινή σας συνάντηση και που μου δίνετε έτσι την ευκαιρία να διατυπώσω σε συντομία τις θέσεις του Υπουργείου Εσωτερικών της χώρας μου στο τόσο σημαντικό και πάντα επίκαιρο θέμα της άσκησης της Δημοκρατίας σε τοπικό επίπεδο.
Είναι σε όλους μας κατανοητός ο πολυσχιδής ρόλος – πολιτικός, κοινωνικός, οικονομικός, πολιτιστικός – που η Τοπική Αυτοδιοίκηση διαδραματίζει και οφείλει να διαδραματίζει στις σύγχρονες πολύπλοκες και πολυπολιτισμικές κοινωνίες. Πρώτα απ’ όλα, είναι η κατ’ εξοχήν εξουσία που βρίσκεται δίπλα στον πολίτη και τα καθημερινά του προβλήματα. Ο πολίτης, δηλαδή, συνθέτει τον πυρήνα δραστηριοτήτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Συνεπώς, η εύρυθμη λειτουργία των Τοπικών Αρχών αποτελεί βασική προϋπόθεση για παροχή ποιοτικά αναβαθμισμένων υπηρεσιών σε αυτούς. Κατά δεύτερο λόγο, διαδραματίζει κεντρικό και αποφασιστικό ρόλο στον καθορισμό των όρων και των προϋποθέσεων ανάπτυξης και αναζωογόνησης των τοπικών κοινωνιών, όπως και στην ισόρροπη ανάπτυξη μεταξύ αστικών περιοχών και περιφέρειας. Τέλος, δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει πως, όπως σε όλα τα σύγχρονα κράτη, έτσι και στον τόπο μας, ολοένα και πιο επιτακτικά προβάλλει η ανάγκη για περισσότερη διαφάνεια και διεύρυνση των διαδικασιών συμμετοχικής δημοκρατίας, εξελίξεις που συνεπάγονται την αμεσότερη και ενεργότερη εμπλοκή του πολίτη στη συνδιαχείριση, αλλά και συνδιαμόρφωση των τοπικών υποθέσεων. Είναι γι αυτό που η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτελεί έναν από τους θεμελιώδεις πυλώνες της πολιτικής και κοινωνικής δομής όλων των δημοκρατικών πολιτευμάτων.
Ανάλογες διαπιστώσεις για την ανάγκη ενίσχυσης της άμεσης και συμμετοχικής δημοκρατίας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, κυριάρχησαν και στη 16η Σύνοδο των Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης υπεύθυνων για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Νοέμβριο στην Ολλανδία. Όπως είχα επισημάνει στη σύνοδο, ενόψει της ευρύτερης κρίσης που διέρχεται το μοντέλο της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, θα πρέπει τα Κράτη Μέλη να λάβουν εκείνες τις γενναίες πολιτικές αποφάσεις, αλλά και πρακτικά μέτρα, που θα ενισχύουν την άμεση δημοκρατία, ιδιαίτερα σε τοπικό επίπεδο, επιτρέποντας την άμεση εμπλοκή των πολιτών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Ως τέτοια μέτρα, θα μπορούσαν να είναι η διεξαγωγή δημοψηφισμάτων για συγκεκριμένα θέματα τοπικού ενδιαφέροντος, καθώς επίσης και η υιοθέτηση της πρακτικής των δημόσιων ακροάσεων ή δημόσιων συνελεύσεων ανοικτών προς τους πολίτες. Παράλληλα, τα Κράτη Μέλη θα πρέπει να εργαστούν προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της συμμετοχικής δημοκρατίας, δίδοντας μεγαλύτερο ρόλο στις Τοπικές Αρχές και στην κοινωνία των πολιτών. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει, στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, να δοθεί λόγος και ρόλος στις μαζικές οργανώσεις, στις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και σε άλλες κοινωνικές οργανώσεις και σύνολα.
Η σημερινή διάρθρωση και δομή της Κυπριακής Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν επιτρέπει και σίγουρα δεν έχει τις δυνατότητες για αποτελεσματικές λειτουργίες και αρμοδιότητες, ικανές είτε να προωθήσουν μια ισόρροπη ανάπτυξη, είτε να ενισχύσουν την άμεση εμπλοκή του πολίτη στα κοινά, ή ακόμη να παρέχουν σύγχρονες υπηρεσίες στους πολίτες. Πιο έντονες όμως εμφανίζονται αυτές οι δυσλειτουργίες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην ύπαιθρο, επιτείνοντας έτσι μια πραγματικότητα που θέλει τους πολίτες της υπαίθρου να μειονεκτούν έναντι αυτών των μεγάλων αστικών κέντρων. Βέβαια, αυτό το φαινόμενο δεν είναι άσχετο με τη δημογραφική αφυδάτωση της υπαίθρου και τη διαρκή πληθυσμιακή συρρίκνωση των μικρών κοινοτήτων.
Φίλες – Φίλοι,
Ως Κυβέρνηση υλοποιούμε μεθοδικά και με αποφασιστικά βήματα την πολιτική απόφαση που λάβαμε για ριζική μεταρρύθμιση του Χάρτη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η διαδικασία της επιβαλλόμενης μεταρρύθμισης, περιλαμβάνει μια σειρά από θεσμικές αλλαγές και πρακτικά μέτρα που θα επιτρέψουν τη σταδιακή εκχώρηση προς τους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης όλων των θεσμικών εργαλείων και οικονομικών πόρων, απαραίτητων για την αναβάθμιση, αναδιάρθρωση, διοικητική αυτονομία και οικονομική αυτοτέλεια του Θεσμού, και με τρόπο που θα προάγουν τις αρχές της άμεσης και συμμετοχικής δημοκρατίας.
Ήδη, προς την κατεύθυνση αυτή, έχουμε προχωρήσει στην ενίσχυση του ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με σειρά μέτρων, όπως τη θεσμοθέτηση της Ένωσης Δήμων και της Ένωσης Κοινοτήτων, την αύξηση της κρατικής χορηγίας, την προώθηση σχετικού νομοσχεδίου με το οποίο ρυθμίζεται η συμμετοχή τους σε Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου, έτσι που αυτές οι αναπτυξιακές εταιρίες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα να αποτελέσουν ένα σύγχρονο εργαλείο ανάπτυξης και προόδου. Επίσης, έχουμε προωθήσει την άμεση εμπλοκή των Τοπικών Αρχών στο σχεδιασμό και διαχείριση των αποβλήτων μέσα από τη συμμετοχή τους στα κατά Επαρχία Διαχειριστικά Συμβούλια, καθώς και την ενεργό συμμετοχή τους, όπως και των άμεσα ενδιαφερόμενων πολιτών, στη διαδικασία αναθεώρησης των Τοπικών Σχεδίων. Συγκεκριμένα, προωθήσαμε την ουσιαστική αναβάθμιση του ρόλου των Τοπικών Αρχών στο σχεδιασμό της ανάπτυξης με παράλληλη ενεργό εμπλοκή των πολιτών μέσα απο δημόσιες ακροάσεις, πανδημοτικές και παγκοινοτικές συνελεύσεις. Όλα αυτά αποτελούν βήματα για ενίσχυση της άμεσης και συμμετοχικής δημοκρατίας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
Παράλληλα, το Υπουργείο Εσωτερικών ανέθεσε μέσω της Ένωσης Δήμων και της Ένωσης Κοινοτήτων Κύπρου στο Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης του Υπουργείου Εσωτερικών της Ελλάδος τη διεξαγωγή μελέτης με αντικείμενο την αντιμετώπιση των εγγενών αδυναμιών, όπως το μικρό μέγεθος Κοινοτήτων, την αδυναμία ανάληψης αναπτυξιακών πρωτοβουλιών, την αναποτελεσματικότητα στην παροχή ποιοτικών υπηρεσιών προς τους πολίτες, αλλά και τα ελλείμματα διαφάνειας και λογοδοσίας που παρατηρούνται από Τοπικές Αρχές. Η μελέτη αυτή έχει ολοκληρωθεί εντός των χρονοδιαγραμμάτων που είχαν τεθεί και έχει εντοπίσει τις αδυναμίες, τα προβλήματα και όλους εκείνους τους παράγοντες που επιδρούν ανασταλτικά στην άσκηση κατά αποτελεσματικό τρόπο του ρόλου και των αρμοδιοτήτων των Τοπικών Αρχών. Έχει ταυτόχρονα επισημάνει και τα δυνατά σημεία και θετικά χαρακτηριστικά του θεσμού τα οποία και θα πρέπει όχι μόνο να διαφυλαχθούν αλλά και να αναπτυχθούν.
Η μελέτη περιέχει περαιτέρω μια ανάλυση του Ευρωπαϊκού και ευρύτερου περιβάλλοντος με τις διαθέσιμες και επιτυχημένες πρακτικές και στο τέλος, εισηγείται ένα δεκαετές πρόγραμμα μεταρρύθμισης του οποίου ο στρατηγικός στόχος είναι η αποκέντρωση με την ενδυνάμωση των Τοπικών Αρχών με νέες αρμοδιότητες και εξουσίες.
Οι βασικοί στόχοι του δεκαετούς προγράμματος θα είναι η αποκέντρωση / ανασυγκρότηση / ενδυνάμωση των Τοπικών Αρχών, ο λειτουργικός εκσυγχρονισμός τους, η διεύρυνση του ρόλου των Τοπικών Αρχών, η αναβάθμιση των σχέσεων των Τοπικών Αρχών με το κράτος, η νέα χωροταξική αναδιάταξη των Τοπικών Αρχών, τα Επαρχιακά Συμβούλια, και η Συγκρότηση Συνδέσμων / Συμπλεγμάτων κ.ά.
Η προπαρασκευαστική φάση, που για μας θα είναι η πιο καθοριστική, έχει ήδη αρχίσει και θα λήξει μέχρι το τέλος του 2011, προκειμένου οι επόμενες εκλογές για την ανάδειξη των νέων Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης να διεξαχθούν στη βάση του νέου θεσμικού πλαισίου. Στο πλαίσιο αυτό, έχει ήδη αρχίσει και επίσημα ο δημόσιος διάλογος, στον οποίο θα πάρει μέρος θεσμικά ή και άτυπα όλη η κυπριακή κοινωνία: από τα οργανωμένα κόμματα, τους εκπροσώπους των Οργανωμένων Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, άλλα οργανωμένα σύνολα που θα έχουν απόψεις. Στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα θα έχουμε συναντήσεις με τα διοικητικά όργανα της Ένωσης Δήμων και της Ένωσης Κοινοτήτων, τους αρχηγούς ή εκπροσώπους των κοινοβουλευτικών κομμάτων και θα διοργανωθούν σε συνεργασία με τις Ενώσεις των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ανοικτά επαρχιακά σεμινάρια.
Για την παρακολούθηση του διαλόγου και την τεχνοκρατική προετοιμασία του Μεταρρυθμιστικού Προγράμματος, το Υπουργείο Εσωτερικών θα προχωρήσει στο διορισμό Επιτροπής στην οποία θα συμμετέχουν και εκπρόσωποι της Ένωσης Δήμων και της Ένωσης Κοινοτήτων.
Κυρίες και Κύριοι,
Η παρουσία σας εδώ σήμερα, δηλώνει την ανάγκη για αποφασιστική προαγωγή μιας ενωμένης Ευρώπης, βασισμένης στην Τοπική Δημοκρατία, μέσα από την ενίσχυση των δομικών και λειτουργικών χαρακτηριστικών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, την ανταλλαγή εμπειριών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, αλλά και τη συνεργασία με εταίρους σε άλλα μέρη του κόσμου.
Ολοκληρώνοντας, θα ήθελα να σας διαβεβαιώσω πως ως Κυβέρνηση είμαστε αποφασισμένοι να προχωρήσουμε στο δρόμο που θα μας οδηγήσει οριστικά και αμετάκλητα στη ριζική μεταρρύθμιση του Χάρτη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με τρόπο που θα ενισχύει και εδραιώνει την άμεση και συμμετοχική δημοκρατία σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, θα προωθεί την ισόρροπη ανάπτυξη και θα παρέχει ποιοτικά αναβαθμισμένες υπηρεσίες στους πολίτες. Μια μεταρρύθμιση που θα προκύψει ως το αποτέλεσμα ενός συναινετικού και δημοκρατικού διαλόγου με τους ενδιαφερόμενους.
Σας ευχαριστώ και εύχομαι κάθε επιτυχία στο έργο σας.
Επισυνάπτεται η ομιλία της Δημάρχου Λευκωσίας κας Ε. Μαύρου.
